Foto boven: Lenadelta, Rusland. Credit: ESA-Belspo
Al meer dan zeven jaar cirkelde de PROBA-V satelliet van het European Space Agency elke dag veertien keer rond de aarde. Ze deed dat in een zongesynchroniseerde orbit , wat betekent dat ze telkens dezelfde baan rond de aarde beschrijft, maar door de draaiing van de aarde altijd precies om half elf plaatselijke tijd boven de evenaar vloog. Door op die momenten 365 dagen per jaar met drie camera’s een beeld te maken, kunnen wetenschappers tijdreeksen maken die de evolutie van de vegetatie wereldwijd in kaart brengen. Zo kunnen ze onder andere droogtes, overstromingen, orkanen, bosbranden en klimaatveranderingen op lange termijn opvolgen.
De PROBA-V satelliet is niet groter dan een wasmachine. Ze werd op 7 mei 2013 gelanceerd met de specifieke opdracht de continuïteit te verzorgen van de SPOT-Vegetation programma’s. De SPOT-Vegetation missie ging in 1998 van start met de lancering van de SPOT-4 satelliet, gevolgd door de SPOT-5 in 2003, waarvan de taken begin 2014 zouden stoppen. Omdat de opdracht van deze satelliet pas later kon worden overgenomen door de Sentinel-3 satelliet, moest PROBA-V het gat tussen beide opvullen. De levensduur van de satelliet werd geschat op 2,5 jaar, maar ondertussen is ze al meer dan 7 jaar operationeel.
Sinds 2018 is de Sentinel-3 satelliet gelanceerd om de taken van PROBA-V over te nemen en dat is net op tijd want die laatste begint uit koers te geraken. ‘We wisten op voorhand dat dat zou gebeuren’, vertelt Dennis Clarijs, teamleider van de PROBA-V-missie bij de unit Remote Sensing van het VITO. ‘De satelliet werd bij de lancering in de juiste baan om de aarde gebracht, maar doordat ze geen propulsie aan boord heeft, kunnen de afwijkingen van die baan, die elke satelliet na verloop van tijd ondervindt, niet worden bijgestuurd. Door die orbital drift passeert ze nu al niet meer om half elf maar rond half tien de evenaar. Dat heeft als gevolg dat de uitersten van onze acquisitiebreedte (2.250 km) niet meer optimaal belicht kunnen worden en dat de opdracht van dagelijkse globale monitoring vervalt. Het effect van de teruglopende overpasstijd zal de volgende twee jaar nog exponentieel toenemen.’
Wordt de PROBA-V dan op non-actief gezet? ‘Neen. Tot eind oktober 2021 blijft ze in een experimentele fase waarbij ze alleen nog Europa en Afrika in beeld zal brengen. De PROBA-V zelf zal vanaf november 2021 worden afgeschakeld, waarna ze uiteindelijk in de atmosfeer zal opbranden. De continuïteit van de tijdsreeksen zal gewaarborgd worden door de Sentinel 3-constellatie tot minstens 2030.’
Alle info over de volgende stappen en continuïteit van PROBA-V is te vinden op https://blog.vito.be/remotesensing/probav-whatsnext. Het aanbieden van data en tijdsreeksen verloopt via het Belgisch aardobservatie platform www.terrascope.be waar ook andere data van het Europese Copernicus programma laagdrempelig en gratis worden aangeboden aan iedereen.
