Dit is een artikel uit Knack opinie

Begin deze eeuw zagen we de opkomst van de commerciële ruimtevaart. Bedrijven zoals SpaceX, Virgin Galactic, Blue Origin en Bigelow Aerospace werden niet overal serieus genomen! Maar de sector kwam in een stroomversnelling dankzij de vooruitgang in de technologie. Ruimtevaart werd op die manier toegankelijk voor grote en kleine ondernemers en was niet langer het territorium van de grote overheidsinstanties. 

Begin maart lanceert SpaceX de langverwachte Crew Dragon. Het is nieuw in de ruimtevaartgeschiedenis dat zowel de raket als de capsule voor ruimtetransport van mensen door een privé bedrijf worden ontwikkeld. Sinds 2012 vervoert de Cargo Dragon reeds voorraad en materiaal voor experimenten tussen de Aarde en het internationaal ruimtestation ISS. De bedoeling van deze testvlucht is om zonder astronauten de nadering en de automatische docking procedure met het ISS te testen. Samen met de ontwikkeling van de “Starliner” capsule van Boeing, zal de Crew Dragon de Amerikanen eindelijk terug in staat stellen om vanop eigen bodem mensen de ruimte in te sturen.

Maar heel bijzonder is de eerste commerciële “interplanetaire vlucht”. Het Israëlische bedrijf SpaceIL lanceerde deze week een private lander naar de Maan. Deze “Beresheet” (Hebreews voor “Genesis”) is als secundaire payload meegelift met een Indonesische communicatiesatelliet met als draagraket een Falcon 9 van SpaceX. Het is de allereerste keer in de geschiedenis dat een private maanlander met een private draagraket de Aarde verlaat op weg naar een ander hemellichaam. De ontwikkeling van Beresheet begon in het kader van de Google Lunar XPRIZE. Deze internationale wedstrijd beloofde 30 miljoen dollar aan één van de vijf finalisten die er als eerste in zou slagen op de Maan te landen, er 500 meter te rijden en een hogeresolutie foto naar de Aarde te beamen. Begin 2018 werd de wedstrijd stopgezet bij gebrek aan een winnaar. SpaceIL besloot verder te gaan zonder de hulp van Google. Als deze “vliegende schotel” als eerste niet-gouvernementeel ruimteschip succesvol op de Maan landt, opent dit de weg voor andere bedrijven. Dankzij deze eerste stap kunnen de risico’s, die zo’n missie met zich meebrengen, “meetbaar” worden en dus nauwkeuriger worden ingeschat. Dit zorgt er dan weer voor dat meer investeerders zullen instappen in de nieuwe Maan-mijnbouw industrie.

Mijnbouw op de Maan en de ontginning van zeldzame mineralen op andere hemellichamen kunnen in de toekomst een lucratieve business worden. We moeten er natuurlijk wel op toezien dat de grenzen tussen de verschillende manieren om aan ruimteverkenning te doen goed bewaakt worden zodat er via deze weg geen politiek-militaire belangen binnensluipen. Volgens het ruimteverdrag van de Verenigde Naties moet de verkenning van de ruimte en andere hemellichamen op een vreedzame manier gebeuren en in het algemeen belang van elke Aardbewoner. Geen enkel land op Aarde kan een ander hemellichaam opeisen. De Amerikanen hebben in 1969 wel een vlag op de voorkant van de Maan geplant en de Chinezen rijden rond op de achterkant, maar geen van deze grootmachten kan deze gebieden officieel opeisen.

Dit jaar is het reeds vijftig jaar geleden dat de eerste mens, de Amerikaan Neil Armstrong voet zette op de Maan. Na de tweede wereldoorlog kwam de ruimtevaart in een stroomversnelling. Aanleiding was de “Koude Oorlog” en de daarmee samenhangende wapenwedloop tussen de twee grootmachten Amerika en de toenmalige Sovjet-Unie. Wie de overmacht in de ruimte had, zou deze wedloop winnen. Beiden hebben gewonnen en verloren. De eerste mens in de ruimte in 1961 was de Rus Joeri Gagarin, maar de eerste mens op de Maan was een Amerikaan. Grote ruimtevaartprojecten zoals de bemande maanlandingen eind jaren zestig waren hun tijd ver vooruit en hebben de Amerikaanse belastingbetaler veel geld gekost. Het was toen nog onrealistisch om er een permanent bemande maanbasis te bouwen.

Vandaag staat de technologie en onze kennis over de Maan veel verder. We weten dat er water op de Maan is voor de astronauten en raketbrandstof. Met 3D printtechnieken zullen we grotendeels materiaal van de Maan zelf gebruiken om een duurzame habitat te bouwen, die ons beschermt tegen de schadelijke straling van de Zon. Talloze wetenschappers onderzoeken hoe we op de Maan voedsel kunnen kweken. Dankzij circulaire systemen zullen zowat alle elementen uit afval worden gerecycleerd. Deze nieuwe technieken zullen ook op Aarde hun nut bewijzen in de transformatie naar een duurzame en milieuvriendelijke samenleving. Een permanente basis op de Maan kan je zien als een nieuw onderzoekslaboratorium zoals op Antarctica.

De huidige partners van het internationale ruimtestation werken volop plannen uit om te kijken hoe ze elk op hun eigen manier efficiënt kunnen bijdragen aan dit grootse avontuur. Geen enkele grootmacht kan dit immers alleen aan, ook China niet.

China is zich als een grootmacht nog steeds volop aan het bewijzen en heeft een eigen “state to the art” ruimteprogramma uitgebouwd. Ze hebben een eigen ruimtestation en haalden begin januari de primeur om als eersten een robotmissie op de achterkant van de Maan te laten landen met o.a. een mini ecosysteem aan boord. Mede door de opkomst van de ruimtevaart in China (en ook India) mogen we nu een nieuwe race naar de Maan verwachten.

Ook toerisme naar de Maan is geen science fiction meer. Enkele maanden geleden onthulde SpaceX CEO Elon Musk de naam van zijn eerste betalende ruimtetoerist. De Japanner Yusaku Maezawa zal met het nog te bouwen “Starship”, als alles volgens plan verloopt, in 2023 een rondje rond de maan vliegen.Als medepassagiers kiest hij kunstenaars uit verschillende disciplines van over de hele wereld die "de mensheid" moeten vertegenwoordigen. 

Dit is van een heel ander kaliber dan de ruimtevluchten die Virgin Galactic oprichter Sir Richard Branson of Amazon CEO Jeff Bezos met Blue Origin willen aanbieden. Daarin kom je maar net buiten de dampkring om na enkele minuten gewichtloosheid weer naar de Aarde te vallen. De prijzen zijn dan ook van een heel andere grootte-orde: van "slechts tweehonderdvijftigduizend dollar" voor een scheervluchtje boven de dampkring tot een onbekend aantal miljoenen voor een sightseeing vlucht rond de Maan.

Zal dit nu de wereld redden en de wereldvrede bevorderen? Neen, maar het kan wel bijdragen aan een algemene bewustzijnsverschuiving. Als meer mensen de gelegenheid krijgen om naar de ruimte te reizen en het “overview effect”, of beter gezegd "de menselijke collectieve intelligentie” te ervaren, zal hun manier van denken naar een hoger niveau worden getild. Bovendien hebben we grote technologische vooruitgang nodig om de mensheid te laten overleven als soort. Als “multi-planetaire samenleving” zijn we beter beschermd tegen catastrofale gebeurtenissen van buitenaf zoals een supernova-explosie van een naburige ster of een inslag van een planetoïde. Tenslotte: Als kunstenaars, film-en muziekmakers het "overview-effect" kunnen beleven, wie weet welke prachtige kunst en muziek zij voortbrengen om de mensheid te inspireren en te beroeren. Zo kunnen we allemaal een beetje meeproeven van dat unieke perspectief en verderdromen van reizen naar Mars en verder.