Het lijkt een spelletje LaserQuest wat zich hier in de kosmos afspeelt. Vanuit het centrum van de foto schieten twee kaarsrechte stralen van gebundelde energie de ruimte in, in tegenovergestelde richtingen. De ‘jet’ die naar rechtsboven wijst is enigszins naar ons toe gericht; de andere wijst juist van ons af, waardoor hij minder goed te zien is. De bron van het hemelse vuurwerk wordt aan het zicht onttrokken door dichte stofwolken.

Wat we hier zien zou je heel goed de geboortekreet van een nieuwe ster kunnen noemen. Die ‘protoster’ is nog gehuld in de donkere gas- en stofwolk waaruit hij ontstond. De ster trekt nog steeds materiaal uit haar omgeving aan; een deel daarvan wordt met hoge snelheid langs de draaiingsas van de ster de ruimte in geblazen, vermoedelijk deels als gevolg van krachtige magnetische velden.

De warmtestraling van de ster-in-wording werd begin jaren 1980 al gedetecteerd door de Amerikaans-Nederlandse IRAS-kunstmaan (InfraRood Astronomische Satelliet). De ster is maar liefst 25 keer zo zwaar als de zon, zo blijkt uit de metingen. Vermoedelijk is het een dubbelster: met de Spitzer Space Telescope is een tweede set jets ontdekt, zo’n 60 graden gedraaid ten opzichte van de bundels op deze foto, die gemaakt werd door de Hubble Space Telescope.

De bundels bestaan uit ijl maar heet gas, met snelheden van 300 tot 600 kilometer per seconde. Waar het gas in botsing komt met de nog ijlere interstellaire materie ontstaan boegschokken en schokgolven. Astronomen George Herbig en Guillermo Haro ontdekten halverwege de vorige eeuw tal van dit soort kleine, heldere structuren in stervormingsgebieden. Ze worden daarom Herbig-Haro-objecten genoemd; het exemplaar op de foto is HH 111.

Door de bundels in de loop van de jaren steeds opnieuw te fotograferen met de Hubbletelescoop, hebben astronomen hun beweging kunnen vastleggen. Alles lijkt erop te wijzen dat de huidige structuur hooguit zo’n achthonderd jaar oud is.

HH 111 bevindt zich in de Orionnevel, op ongeveer 1.300 lichtjaar afstand van de aarde. De twee jets hebben een gezamenlijke lengte van minstens 2,5 lichtjaar. In de niet al te verre toekomst is al het omringende stof weggeblazen en straalt hier een nieuwe reuzenster.