Geboorteplaatsen van huidige sterren in beeld gebracht

De meeste sterren die nu in het heelal voorkomen, ontstonden miljarden jaren geleden. De kosmische geboortepiek van nieuwe sterren lag zo'n 10 miljard jaar in het verleden, toen het heelal nog maar een paar miljard jaar oud was. Dankzij gevoelige waarnemingen van de Amerikaanse Very Large Array radiotelescoop (VLA) en het internationale ALMA-observatorium zijn de geboorteplaatsen van die sterren nu in kaart gebracht.

Ook nu nog bestaan er sterrenstelsels die een hoge stervormingsactiviteit vertonen. In zulke starburst-stelsels vindt de geboorte van nieuwe sterren vooral in relatief kleine, gelokaliseerde gebiedjes plaats. Dat blijkt tien miljard jaar geleden echter niet het geval te zijn geweest. Uit de VLA-waarnemingen - de gevoeligste die ooit zijn uitgevoerd - blijkt dat er indertijd vrijwel overal in de betreffende stelsels een hoge stervormingsactiviteit plaatsvond.

De waarnemingen zijn verricht aan extreem ver verwijderde sterrenstelsels in het zogeheten Hubble Ultra Deep Field. Met de Hubble Space Telescope zijn in dit gebiedje aan de hemel veel zwakke, verre sterrenstelseltjes ontdekt, die grote hoeveelheden stof bevatten. Op de Hubble-foto's is dan ook niet te zien waar de meeste stervorming plaatsvindt in deze stelsels, die als gevolg van hun grote afstand waargenomen worden zoals ze er vele miljarden jaren geleden uitzagen.

Met de VLA zijn de gebieden van actieve stervorming in de verre stelsels nu voor het eerst wél in kaart gebracht - radiostraling dringt gemakkelijk door stof heen. Het ALMA-observatorium bracht bovendien de verdeling van koud moleculair gas in de verre stelsels aan het licht. De nieuwe resultaten zijn beschreven in een artikel in The Astrophysical Journal.

Vier ver verwijderde sterrenstelsels op foto's van de Hubble Space Telescope, de oranje en rode vlekken markeren de radiostraling die is waargenomen met de Very Large Array radiotelescoop. (K. Trisupatsilp/NRAO/AUI/NSF/NASA)