Gezocht: Venus-achtige exoplaneet

Amerikaanse astronomen hebben de database van Kepler, een NASA-satelliet die planeten buiten ons zonnestelsel opspoort, doorzocht op kandidaten die op onze buurtplaneet Venus kunnen lijken. De inventarisatie heeft geleid tot de introductie van een nieuw begrip: de Venus-zone. Dat is het gebied rond een ster waarbinnen een ogenschijnlijk ‘aardse’ planeet net zo onleefbaar kan zijn als Venus.

Van ons eigen zonnestelsel weten we dat de grootte van een planeet weinig zegt over zijn leefbaarheid. Buurplaneet Venus is vrijwel net zo groot en zwaar als onze aarde, maar heeft een atmosfeer waarin het broeikaseffect op hol is geslagen. Daardoor zijn de temperatuur en de druk aan haar oppervlak zo hoog opgelopen, dat de planeet onleefbaar is geworden.

Maar waar ligt dat aan? Is het vooral het verschil in afstand tot de zon dat ervoor heeft gezorgd dat de omstandigheden op Venus (dichter bij de zon dan de aarde) onleefbaar werden? Of zijn er nog meer factoren in het spel, zoals de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer?

Om die vragen te beantwoorden, moeten andere planetenstelsels onderzocht worden op de aanwezigheid van Venus-achtige planeten. De astronomen hebben aangegeven op welke afstand van een ster zulke planeten gezocht moeten worden. De binnengrens van die ‘Venus-zone’ ligt op een afstand waar de planeet zo sterk door de ster wordt opgewarmd dat hij geen atmosfeer kan vasthouden. De buitengrens geeft aan op welke afstand van de ster het broeikaseffect in de atmosfeer van een planeet nog nét uit de hand kan lopen.

De astronomen hebben in de Kepler-gegevens 43 exoplaneten van ruwweg de afmetingen van onze aarde opgespoord die zich binnen de Venus-zone van hun ster bevinden. Met de huidige telescopen kan echter niet worden vastgesteld of al die planeten een atmosfeer hebben, en dus ook niet of het broeikaseffect ook dáár ontspoord is. Toekomstige instrumenten, zoals de James Webb-ruimtetelescoop, zullen daar naar verwachting wél toe in staat zijn.