Hoe exploderende sterren en toeval meer vertellen over bliksem

Een team van wetenschappers uit verschillende vakgebieden heeft, bij toeval, ontdekt dat exploderende sterren meer vertellen over de oorzaak van bliksem. Het onderzoek werd vandaag gepubliceerd in Physical Review Letters.

Onweer blijft een bijzonder natuurfenomeen dat moeilijk te doorgronden valt. Het ontstaan van bliksem is voor veel wetenschappers een raadsel, omdat het onderzoek ernaar moeilijk en gevaarlijk is door de gigantische elektrische lading in donderwolken. Een team van astronomen, deeltjesfysici en geofysici is er nu toch wonderwel in geslaagd, toen het toeval hen een handje hielp.

Overblijfselen van kosmische deeltjes, afkomstig van exploderende sterren in het heelal, bombarderen de aarde met een gigantische snelheid. Astronoom Pim Schellart analyseert die deeltjes met de Nederlandse LOFAR-radiotelescoop. 'Maar de metingen die gebeuren bij onweer of donderbuien gooiden we normaal gesproken weg, omdat ze te rommelig zijn', zegt hij. Maar laten het nu net die metingen zijn waar enkele astrofysici en sterrenkundigen van de VUB geïnteresseerd in waren. De kosmische deeltjes veranderen namelijk als ze door een donderwolk reizen, en het is die verandering die informatie verschaft over het elektrische veld in de wolk. Er volgde een samenwerkingsproject, waarvan de resultaten vandaag gepubliceerd staan in Physical Review Letters. 'De manier waarop de deeltjes veranderen, geeft ons informatie over de toestand in een donderbui. We kunnen zelfs afleiden hoe sterk het veld is op een bepaald punt in de wolk', zegt Schellart.

Een donderwolk herbergt een gigantische hoeveelheid elektriciteit. De spanning kan oplopen tot honderden miljoenen volts over een afstand van meerdere kilometers. Geen wonder dat er wereldwijd nog steeds veel materiële schade wordt geleden door het fenomeen. Het onderzoeksmodel zal nu verder worden ontwikkeld om de ware oorzaak van bliksem te achterhalen. (cg)