Sinds twee jaar weten we dat afstand houden belangrijk is voor je eigen veiligheid. In de kosmos waart geen besmettelijk virus rond, maar toch kan het fout aflopen wanneer een klein sterrenstelsel te dicht in de buurt van een grotere soortgenoot komt. Deze spectaculaire foto laat daar geen twijfel over bestaan.
Het grote sterrenstelsel, dat we bijna van opzij zien, is NGC 169. Het werd in 1857 ontdekt door R.J. Mitchell, een assistent van de beroemde Ierse astronoom William Parsons (Lord Rosse), die op dat moment over de grootste telescoop ter wereld beschikte. NGC 169 bevindt zich in het sterrenbeeld Andromeda, op een afstand van circa 220 miljoen lichtjaar.
Al snel ontdekten andere astronomen dat het sterrenstelsel een kleine begeleider heeft, NGC 169A (ook bekend onder de catalogusaanduiding IC 1559). Naar we nu weten hebben beide stelsels een zogeheten ‘actieve kern’, die veel energierijke röntgenstraling produceert (die is op deze foto overigens niet zichtbaar). Dat wijst erop dat ze allebei een zwaar zwart gat in hun kern herbergen.
De Amerikaanse astronoom Halton Arp nam het dubbelstelsel halverwege de vorige eeuw op in zijn beroemde Atlas of Peculiar Galaxies. Dat monumentale boek bevat honderden voorbeelden van sterrenstelsels die sterk misvormd zijn door onderlinge zwaartekrachtstoringen en getijdenkrachten.
NGC 169 is nooit eerder zo gedetailleerd vastgelegd als op deze samengestelde opname, waarin foto’s door negen verschillende kleurfilters zijn verwerkt, gemaakt met de Hubble Space Telescope, de Dark Energy Camera op de 4-meter Blanco-telescoop op de Cerro Tololo-sterrenwacht in Chili, en de 2,5-meter Sloan Digital Sky Survey Telescope in New Mexico.
Duidelijk is te zien hoe gas, stof en sterren uit IC 1559 worden getrokken door de getijdenkrachten van NGC 169. Het is alsof het kleine stelsel door de grotere buur volledig wordt leeggezogen. Diezelfde getijdenkrachten veroorzaken ook de ijle gaspluim die vanaf het kleine stelsel naar boven is gericht.
In de loop van de komende tientallen miljoenen jaren wordt IC 1559 waarschijnlijk volledig ‘verorberd’ door NGC 169. Uiteindelijk zullen ook de centrale zwarte gaten van de twee sterrenstelsels versmelten tot één kolossaal zwart gat.
