Korte uitbarstingen van komeet 67P werden veroorzaakt door de zon

In de drie maanden rond zijn dichtste nadering van de zon, op 13 augustus 2015, heeft de Europese ruimtesonde Rosetta 34 korte maar hevige uitbarstingen geregistreerd van de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko. Onderzoek heeft laten zien waar die uitbarstingen zich hebben afgespeeld (Monthly Notices of the Astronomical Society, 23 september).

De kortstondige uitbarstingen van de komeet onderscheiden zich duidelijk van zijn normale, gestage uitstoot van waterdamp en stof, die op en neer gaat met de opkomst en ondergang van de zon. Bij zo’n uitbarsting worden binnen luttele minuten grote hoeveelheden stof weggeblazen. Tijdens zijn dichtste nadering van de zon verdween op die manier gemiddeld eens in de dertig uur – ruwweg 2,5 rotatie van de komeet – naar schatting 60 tot 260 ton aan materiaal de ruimte in.

Het onderzoek van de uitbarstingen laat zien dat ongeveer de helft optrad in gebieden waar de zon net was opgekomen en het komeetoppervlak na een koude nacht weer begon op te warmen. Vermoed wordt dat de snelle temperatuurstijging zoveel spanning in het oppervlak veroorzaakt dat er breuken ontstaan en vluchtig materiaal op explosieve wijze kan ontsnappen.

De overige uitbarstingen, die bijna allemaal rond het middaguur optraden, kennen waarschijnlijk een andere oorsprong. Zij worden waarschijnlijk veroorzaakt door dieper gelegen ‘pockets’ van vluchtige stoffen, die pas na enkele uren zo ver zijn opgewarmd dat ze op explosieve wijze kunnen ontsnappen.

De meeste uitbarstingen lijken te zijn opgetreden waar het komeetlandschap sterke topografische overgangen vertoont, bijvoorbeeld bij steile kliffen en diepe zinkgaten. Ook het vele puin dat in deze gebieden is aangetroffen wijst erop dat hier sterke erosieprocessen aan het werk zijn.

Slechts één van de uitbarstingen vond bij nacht plaats. Waarschijnlijk betrof het hier een klifwand die door erosie zo sterk was verzwakt, dat hij onder zijn eigen gewicht bezweek.