Kosmisch stof in een Berlijnse dakgoot

Wetenschappers hebben vijfhonderd kosmische stofdeeltjes opgediept uit de dakgoten van Parijs, Oslo en Berlijn. De deeltjes, die magnetische mineralen bevatten, zijn met behulp van magneten onttrokken aan ongeveer driehonderd kilogram drek die zich in de loop van de jaren in de dakgoten heeft verzameld.

Al sinds de jaren ’40 van de vorige eeuw is bekend dat er jaarlijks vele tonnen stof, deels afkomstig van planetoïden en kometen, de aardatmosfeer binnenkomen. Eenmaal aangekomen in de stratosfeer raken deze deeltjes vermengd met aards materiaal, zoals vulkanische asdeeltjes, woestijnstof en stuifmeel. En uiteindelijk komt een deel van dat mengsel terecht op de daken van huizen.

Vermoed werd dat het praktisch onmogelijk zou zijn om kosmische deeltjes in het vele ‘dakvuil’ op te sporen. Bij eerdere onderzoeken werden wel ‘verdachte’ deeltjes aangetroffen, maar die bleken in alle gevallen afkomstig te zijn van vervuilende industrieën. Daarom vertrouwden wetenschappers liever op vliegtuigen om hoog in de stratosfeer deeltjes op te pikken. Ook in het ijs van Antarctica en de diepe oceanen zijn kosmische stofdeeltjes opgespoord.

Maar nu is het voor het eerst ook gelukt om zulke stofdeeltjes te onttrekken aan het materiaal dat zich in stedelijke dakgoten heeft verzameld. De bolvormige deeltjes blijken groter te zijn dan de deeltjes die elders zijn aangetroffen: 0,3 millimeter in plaats van de meer gebruikelijke 0,01 millimeter. Ook de kristalstructuur blijkt af te wijken van de veel oudere deeltjes van Antarctica.

De verschillen houden mogelijk verband met de baanverstoringen die de deeltjes in de loop van de geschiedenis van ons zonnestelsel hebben ondergaan. Zulke verstoringen hebben gevolgen voor de snelheden waarmee de deeltjes op aarde aankomen.