Langdurige gammaflits geeft kijkje in kosmische oertijd

Astronomen hebben ontdekt dat de gammaflits GRB130925A – een uitbarsting van zeer energierijke straling in een sterrenstelsel op 5,6 miljard lichtjaar van de aarde – is veroorzaakt door de explosie van een blauwe superreus. Deze kolossale sterren zijn op de afstand van GRB130925A vrij schaars, maar vermoed wordt dat ze in het jonge heelal heel talrijk waren.

Anders dan de blauwe superreuzen die we dichterbij waarnemen bevatte de voorloper van GRB130925A heel weinig elementen zwaarder dan waterstof en helium. In dat opzicht lijkt hij meer op de eerste sterren die het heelal bevolkten. Het onderzoek van deze gammaflits geeft dus een goed beeld van de talrijke sterexplosies die in de begintijd van het heelal aan de orde van de dag waren.

Theoretische voorspellingen laten zien dat de eerste sterren in het heelal heel veel massa hadden, misschien wel honderden zonsmassa’s. Als zulke kolossale sterren aan het einde van hun korte bestaan exploderen, zou dat gepaard moeten gaan met gammaflitsen die uren kunnen duren – tot wel honderd keer zo lang als een ‘normale’ gammaflits.

Inderdaad liet GRB130925A een duur van ruim vijf uur zien. Maar hij vertoonde ook bijzondere kenmerken die nooit eerder bij een gammaflits waren waargenomen: een heet omhulsel van gas dat röntgenstraling uitzond en een merkwaardig ijle deeltjeswind. Deze kenmerken versterken het vermoeden dat de stellaire voorloper een blauwe superreus was.