Leidse astronomen zien planeet opgroeien

Sterrenkundigen uit Leiden en Zürich hebben voor het eerst rechtstreeks de vorming van een jonge gasplaneet waargenomen. Ze konden dat doen dankzij een in Leiden gemaakt instrument. Hun bevindingen verschijnen vandaag in The Astrophysical Journal.

Matthew Kenworthy van de Leidse Sterrewacht (Universiteit Leiden) is opgetogen: ‘Onze APP-coronagraaf filtert het sterlicht weg en laat zien dat de protoplaneet om zijn ster draait.’

De planeet die de onderzoekers zien opgroeien, is HD 100546b. Hij cirkelt rond de jonge ster HD 100546 in het sterrenbeeld Vlieg. Dat sterrenbeeld is zichtbaar vanaf het zuidelijk halfrond. De onderzoekers dachten in 2013 al dat ze een jonge planeet op het spoor waren, maar er was meer bewijs nodig. Dat bewijs is er nu dus.

Andere sterrenkundigen hebben ook wel jonge sterren met jonge planeten gezien, maar de nu gevonden planeet lijkt de jongste. Dat concluderen de onderzoekers onder andere op basis van de stofschijf rond de ster. Die stofschijf bevat nog geen gaten en dat duidt erop dat er nog weinig activiteit is geweest.

De ster is vijf tot tien miljoen jaar jong en bevindt zich op ‘slechts’ 335 lichtjaar van de aarde. De onderzoekers hopen de komende tijd uit te zoeken waarom de grote planeet vrij ver van de ster staat. Huidige theorieën kunnen dat moeilijk verklaren. Ook vermoeden ze dat er misschien nog een planeet om de ster cirkelt. Meer waarnemingen zouden dat aan het licht kunnen brengen.

De onderzoekers deden hun waarnemingen in Chili met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO).