Mogelijk ijsvulkanisme op Pluto

Op de verre dwergplaneet Pluto komt mogelijk actief ijsvulkanisme voor. Dat is een van de spectaculaire resultaten van de ruimtemissie New Horizons die vandaag gepresenteerd zijn tijdens de 47e bijeenkomst van de Division for Planetary Sciences (DPS) van de American Astronomical Society in National Harbor, Maryland.

Op basis van stereo-opnamen van het Pluto-oppervlak, die afgelopen zomer gemaakt zijn tijdens de scheervlucht van New Horizons, zijn topografische kaarten ('hoogtekaarten') samengesteld. Daarop zijn minstens twee kilometershoge bergen ontdekt (met de voorlopige namen Piccard Mons en Wright Mons) met een caldera-achtige 'krater' op de top. Planeetonderzoekers nemen aan dat uit deze 'vulkanen' af en toe een smurrie stroomt van bevroren water, stikstof, ammoniak en methaan.

Tijdens de DPS-bijeenkomst worden deze week in totaal meer dan vijftig onderzoeksresultaten rond Pluto gepresenteerd. Zo blijkt uit de verdeling van ruim duizend inslagkraters op Pluto dat sommige delen van het oppervlak enkele miljaren jaren oud zijn, terwijl andere delen (met name het lichtgekleurde gebied Sputnik Planum) misschien niet ouder zijn dan tien miljoen jaar. Ook komen er gebieden voor met een 'gemiddelde' leeftijd. Het lijkt er dus op dat Pluto gedurende vrijwel zijn gehele geschiedenis de een of andere vorm van tektonische activiteit heeft gekend.

Het gebrek aan relatief kleine inslagkraters doet vermoeden dat de Kuipergordel - de gordel van ijsdwergen waar Pluto deel van uitmaakt - zelf ook weinig kleine hemellichamen bevat. De kleinste Kuipergordelobjecten, met afmetingen van enkele tientallen kilometers, zijn dus misschien niet samengeklonterd uit kleinere brokstukken, maar direct met hun huidige afmetingen ontstaan uit de schijf van gas en stof waaruit het zonnestelsel werd geboren.

Onderzoek aan de vier kleine maantjes van Pluto doet vermoeden dat minstens twee (Kerberos en Hydra) waarschijnlijk zijn ontstaan door botsingen van kleinere hemellichamen; ook voor de andere twee (Styx en Nix) zou dat kunnen gelden. De maantjes vertonen bovendien een snelle, vermoedelijk chaotische rotatie.