Overal op Ceres is water te vinden

Uit gegevens van de Amerikaanse ruimtesonde Dawn blijkt dat er zowel op als vlak onder het oppervlak van de dwergplaneet Ceres ijs c.q. bevroren water te vinden is. Het oppervlakte-ijs bevindt zich op de donkere bodems van kraters nabij de noordpool. Het ondergrondse ijs is over een veel groter gebied verspreid (Nature Astronomy en Science, 16 december).

Het ondergrondse ijs is opgespoord met het instrument GRaND, dat de concentraties van waterstof, ijzer en kalium in de bovenste meter van de bodem van Ceres heeft gemeten. De waterstofconcentratie wordt gezien als een indicatie voor de aanwezigheid van water, dat bij de zeer lage temperaturen op de dwergplaneet in bevroren toestand moet zijn.

De verborgen ijsvoorraden vormen geen vaste laag. Het is waarschijnlijk een poreus mengsel van rotsachtig materiaal en enkele tientallen procenten ijs. Dat is in overeenstemming met theoretische voorspellingen van bijna dertig jaar geleden, die aangaven dat ijs vlak onder het oppervlak van Ceres miljarden jaren kan standhouden zonder te sublimeren.

De ijsvoorraden op de bodems van de poolkraters hebben een veel bescheidener omvang. Wetenschappers hebben honderden van deze kraters onderzocht op heldere plekken die op de aanwezigheid van ijs wijzen. Slechts bij tien ervan is inderdaad ijs aangetroffen.

De poolkraters, waarvan de bodems bijna voortdurend in duisternis zijn gehuld, fungeren als ‘koudevallen’. De heersende temperaturen zijn dermate laag dat eventuele watermoleculen die hier verzeild raken onherroepelijk als ijs neerslaan. Deze watermoleculen kunnen afkomstig zijn uit de ijskorst van de dwergplaneet, maar ook uit de ruimte. Ook in kraters bij de polen van de maan en van de planeet Mercurius zijn van deze ijsafzettingen aangetroffen.