De detectie van een exoplaneet bij de ster 40 Eridani – bekend van Star Trek – berust op een vergissing.
Een groot internationaal onderzoeksteam heeft een aantal sterren met mogelijke planeten nog eens goed onder de loep hebben genomen.
Star Trek maakte in 1966 zijn debuut op de Amerikaanse tv. Een groot succes was de sciencefiction-serie aanvankelijk niet: al na drie seizoenen werd de stekker eruit getrokken. Maar dankzij vele herhalingen werden de avonturen van kapitein James T. Kirk en Mister Spock mettertijd steeds populairder. Er werd een recordaantal spin-offs van de serie gemaakt en ook elf bioscoopfilms zagen het licht.
In de serie was Mister Spock afkomstig van de fictieve planeet Vulcan, die in een baan om de ster 40 Eridani A zou draaien. Het kwam dus mooi uit dat in 2018 inderdaad de ontdekking van een exoplaneet bij deze ster kon worden gemeld. Die planeet kreeg overigens niet de naam Vulcan, maar de formele aanduiding 40 Eri b.
Sommige astronomen vroegen zich kort na de ontdekking al af of 40 Eri b wel echt een planeet was. Het leek namelijk nogal toevallig dat de duur van één omloop van de planeet precies gelijk was aan de duur van één omwenteling van zijn ster. Deze sceptici hebben nu gelijk gekregen.
Fluctuaties
De ontdekking van 40 Eri b was gebaseerd op een analyse van kleine regelmatige fluctuaties in de golflengte van het licht van 40 Eridani. Zulke fluctuaties kúnnen het gevolg zijn van de aanwezigheid van een om de ster draaiende planeet, wiens zwaartekracht de ster een beetje aan het schommelen brengt. Maar een nauwgezette analyse van het lichtspectrum van 40 Eridani, tevens bekend als HD 26965, heeft nu laten zien dat de waargenomen fluctuaties niet worden veroorzaakt door de aantrekkingskracht van een planeet, maar door activiteit aan het oppervlak van de ster.
HD 26965 b is overigens niet de enige exoplaneet die bij dit onderzoek is gesneuveld: hetzelfde lot trof ook de vermeende planeten HD 20794 c, HD 85512 b en HD 114613 b.
