Ruimtesonde filmt 'noordpool' Saturnus

De Amerikaanse ruimtesonde Cassini heeft een reeks detailrijke opnamen gemaakt van de unieke, zeshoekige straalstroom rond de noordpool van Saturnus.

De polaire straalstroom van Saturnus heeft een spanwijdte van ongeveer 30.000 kilometer en kent windsnelheden tot ongeveer 330 kilometer per uur. In het hart ervan bevindt zich een kolossale wervelstorm. Nergens anders in het zonnestelsel is zo’n weersysteem te zien – niet zo standvastig als deze ‘hexagoon’ althans. Doorgaans zijn vergelijkbare luchtstromingen heel turbulent en instabiel.

Wetenschappers vermoeden dat de stabiliteit van de zeshoekige straalstroom iets te maken heeft met het ontbreken van een vast planeetoppervlak dat grote regionale verschillen vertoont, zoals op aarde. Saturnus is in feite immers een grote gasbol.

Door opnamen door verschillende kleurenfilters te maken, hebben wetenschappers kunnen vaststellen dat de aerosolen – kleine in de lucht zwevende deeltjes – in en rond de hexagoon verschillende afmetingen hebben. Binnen het door de straalstroom omsloten gebied is een grote concentratie van fijne aerosolen aangetroffen, terwijl daarbuiten juist meer grote deeltjes te vinden zijn. De zeshoekige straalstroom fungeert dus als een barrière, en dat resulteert in iets dat op het beruchte gat in ozonlaag boven Antarctica lijkt.

Ook het Antarctische ozongat ontstaat in een gebied dat omsloten is door een straalstroom. Wanneer in de winter chemische stoffen in de aardatmosfeer voor de afbraak van ozon zorgen, houdt die straalstroom de aanvoer van ozon van buitenaf tegen. Op Saturnus blokkeert de hexagoon de aanvoer van grote aerosolen, die dichter bij de evenaar onder invloed van zonlicht zijn ontstaan.