Twee decennia Hubble-foto's

Ruimtevaartorganisaties NASA en ESA vieren de 22ste verjaardag van de ruimtetelescoop Hubble met een diavoorstelling van de beste foto's van de afgelopen twee decennia.

Nog ter gelegenheid van de verjaardag is ook deze spectaculaire foto vrijgegeven van het turbulente stervormingsgebied 30 Doradus in het hart van de Tarantulanevel. 30 Doradus is het helderste stervormingsgebied in onze directe galactische omgeving. De opname is gemaakt door een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie Selma de Mink en Roeland van der Marel van het Space Telescope Science Institute in Baltimore, en Alex de Koter en Hugues Sana van de Universiteit van Amsterdam.

De Tarantulanevel bevindt zich bij ons ‘om de hoek’ op een afstand van 170.000 lichtjaar in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietsterrenstelsel van de Melkweg. De foto omvat een van de grootste mozaïeken die ooit zijn samengesteld op basis van Hubble-afbeeldingen. Hij is gebaseerd op waarnemingen met Hubble’s Wide Field Camera 3 and Advanced Camera for Surveys, gecombineerd met die van ESO’s MPG/ESO 2, 2 meter telescoop. De afbeelding beslaat een gebied van 650 lichtjaar en bevat onstuimige sterren, van de snelst draaiende tot de snelst ‘weglopende’. De totale massa is miljoenen malen groter dan die van onze zon. Doordat het stervormingsgebied zo dichtbij staat, bieden de Hubble-opnames voor astronomen een schat aan gedetailleerde informatie over stervorming en –evolutie. De hevige stervorming in 30 Doradus wordt mogelijk deels aangejaagd door de nabijheid van de Kleine Magelhaense Wolk.

De afbeelding laat de stadia van stervorming zien: sterren van een paar duizend jaar oud, die nog gehuld zijn in stof en gas, tot kolossen die jong sterven in supernova-explosies. 30 Doradus is een stellaire kraamkamer, waarin in hoog tempo sterren worden geproduceerd. De leeftijd van de sterclusters die te zien zijn, varieert van 2 tot 25 miljoen jaar. Het stralende middelpunt is de gigantische stercluster NGC 2070, slechts 2 tot 3 miljoen jaar oud, met daarin ruwweg 500.000 sterren. De dichte kern (RMC 136) bevat enkele van de zwaarste sterren in het nabije heelal. Sommige meten meer dan 100 zonsmassa’s. De zware sterren trekken diepe sporen door het omliggende materiaal door de uitstoot van stromen ultraviolet licht. Daardoor ontstaat een fantasie-landschap met pilaren, richels en valleien. In de dichte gasgebieden kan een nieuwe geboortegolf van sterren ontstaan.

De kleuren corresponderen met het gas dat in een bepaald gebied domineert: rood met waterstofgas, blauw met zuurstof. De afbeelding is samengesteld uit 30 aparte velden. De Hubble-waarnemingen, waarbij beide camera’s opnamen maakten, dateren van oktober 2011.