Vrijdag verduistert de zon

De zonsverduistering van vrijdag 20 maart is het sterrenkundige hoogtepunt van 2015. De maan beweegt die dag precies tussen de aarde en de zon door. De schaduw van de maan strijkt over het aardoppervlak en wie zich in de zogeheten totaliteitszone bevindt, ziet hoe de maan de zon enkele minuten volledig verduistert.

De totaliteitszone van de eclips van 20 maart loopt door het noorden van de Atlantische Oceaan en door de Noorse Zee. Wil je de totale verduistering vanaf het vasteland zien, dan kan dat alleen op de Faeröer-eilanden en Spitsbergen. In geheel Europa, het noordwesten van Afrika en het noordwesten van Rusland is een gedeeltelijke zonsverduistering zichtbaar. In Ierland, Schotland, IJsland en Noorwegen wordt meer dan 90 procent van de zon door de maan verduisterd. In België en Nederland bedraagt de grootte van de verduistering 83 à 84 procent.

De gedeeltelijke verduistering duurt in totaal ongeveer twee uur en twintig minuten. In Brussel verschijnt het eerste ‘deukje’ aan de rand van de zon om 09.27 uur. De eclips bereikt haar maximum om 10.34 uur, en om 11.45 uur is het hele verschijnsel weer achter de rug. Voor andere plaatsen kunnen die tijdstippen enkele minuten afwijken. In Groningen duurt de verduistering van 09.33 tot 11.51 en vindt het maximum plaats om 10.40 uur.

▲ Enkele fasen van de verduistering in de Benelux (strikt genomen gelden deze tekeningen voor Utrecht).

Omdat ook tijdens het maximum van de eclips een flink deel van het heldere zonsoppervlak onverduisterd blijft, is het zeer gevaarlijk om het verschijnsel zonder bescherming te bekijken. Wie recht in de zon kijkt, riskeert blijvende schade aan het netvlies.

Een zogeheten eclipsbril biedt voldoende bescherming. Eclipsbrillen zijn te koop bij de meeste sterrenwachten en planetaria. Je kan het beeld van de gedeeltelijk verduisterde zon ook projecteren met behulp van een eenvoudige gaatjescamera (prik een gaatje van één millimeter groot in een stuk karton), of met een verrekijker op statief.

Meer info over het veilig waarnemen van de zonsverduistering op http://eclips2015.be/nl/waarnemen

Veel publiekssterrenwachten, planetaria en sterrenkundige verenigingen organiseren open dagen op vrijdagochtend 20 maart. In veel gevallen is het dan ook mogelijk om de zon te bekijken door een echte telescoop, voorzien van een professionele zonnefilter. Wie de totale verduistering live wil zien, kan op 20 maart terecht bij verschillende webcams, zoals die van www.slooh.com.

De laatste volledige zonsverduisteringen in België vond plaats op 11 augustus 1999. Verder waren er op 29 maart 2006, 1 augustus 2008 en 4 januari 2011 nog gedeeltelijke zonsverduistering in België en Nederland. De eerstvolgende zijn op 10 juni 2021 (ca. 25 procent), 25 oktober 2022 (30 procent), 29 maart 2025 (35 procent) en 12 augustus 2026 (ruim 90 procent – deze verduistering is totaal in het noorden van Spanje).