Waar was komeet ISON in het ultraviolet?

De scheervlucht van komeet ISON langs de zon blijft voor hoofdbrekens zorgen. Op de beelden die door de SOHO-satelliet in het zichtbare deel van het spectrum werden gemaakt was de komeet goed te zien. Maar in het ultraviolet was hij in geen velden of wegen te bekennen. Vandaar dat de camera’s van de Amerikaanse zonnesatelliet SDO en de Europese PROBA2 er niet in slaagden om ISON vast te leggen.

De grote vraag is nu waarom dat niet lukte. Eerdere zonnescheerders die een tocht door corona – de ijle atmosfeer van de zon – hebben gemaakt, zoals komeet Lovejoy in 2011, waren namelijk wél waarneembaar in het ultraviolet.

Bij het zoeken naar een verklaring is het belangrijk om te weten dat de ultravioletcamera’s van de beide satellieten de komeet zélf hoe dan ook niet rechtstreeks konden zien. De uv-straling die zij moesten registreren ontstaat wanneer zuurstofatomen, afkomstig van de komeet, worden getroffen door energierijke elektronen in de corona van de zon en daardoor zelf elektronen kwijtraken. De hoeveelheid uv-straling die daarbij vrijkomt hangt onder meer af van de samenstelling van de komeet en van de dichtheid van het deel van de corona waar deze doorheen gaat.

Het is niet aannemelijk dat de komeet zo weinig zuurstof bevatte dat hij onzichtbaar bleef voor de camera’s van PROBA2 en SDO. Bijna alle bestanddelen van een komeet – water, koolstofdioxide, gesteenten – bevatten immers zuurstofatomen. De oorzaak van de uv-onzichtbaarheid van komeet ISON wordt dan ook vooral gezocht bij de corona. Het lijkt erop dat de komeet, die op een tien keer zo grote afstand langs de zon scheerde als komeet Lovejoy, simpelweg te weinig energierijke elektronen is tegengekomen om veel uv-straling te produceren.

Ondertussen is het restant van komeet ISON nog steeds zichtbaar op beelden van de SOHO-satelliet. De helderheid ervan is inmiddels wel sterk afgenomen, waarmee de kans op een heldere komeetverschijning aan onze ochtendhemel verkeken lijkt.