Bestaat er geen alternatief voor de zwarte doos?

Als een vliegtuig neerstort wordt er zo snel mogelijk gezocht naar de twee zwarte dozen: de flightdatarecorder en de cockpitvoicerecorder. Het lijkt anno 2014 misschien ouderwets, een zwarte doos met opnameapparatuur om vluchtgegevens en gesprekken en geluiden in de cockpit op te slaan. Waarom worden deze gegevens niet direct opgestuurd naar een computer, of bijvoorbeeld opgeslagen in 'the cloud'?

Volgens luchtvaartdeskundige en wetenschappelijk onderzoeker bij het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) Con Kranenburg bestaat er momenteel geen beter alternatief dan de huidige zwarte dozen, die overigens in werkelijkheid feloranje zijn. 'Het sturen van data vanuit het vliegtuig dat op grote hoogte boven zee vliegt, zou moeten gebeuren via satellieten. Het versturen van gegevens via satellieten is echter nog heel duur en de installatie die daarvoor nodig zou zijn, is ook heel kostbaar.'

Kranenburg benadrukt dat de zwarte dozen een grote hoeveelheid data over een vlucht registreren, die worden gebruikt om de oorzaak van een vliegtuigcrash te achterhalen. Als al die data van ieder vliegtuig per satelliet moeten worden verzonden, is dat uiterst kostbaar, zegt hij. Bovendien zou het heel moeilijk zijn de beveiliging ervan goed te organiseren. 'Dat moet je niet aan individuele luchtvaartmaatschappijen overlaten, maar dat moet internationaal geregeld worden', zegt de luchtvaartdeskundige.

Wel weet hij dat er, met name sinds de verdwijning van het vliegtuig van Malaysia Airlines, wordt nagedacht over de mogelijkheid om gegevens tijdens de vlucht op te sturen. 'Maar dan een veel kleinere dataset om het vliegtuig en de zwarte dozen sneller terug te kunnen vinden.'

'De zwarte doos is technisch gezien gewoon goed en de goedkoopste oplossing. Daarnaast is het een internationaal aanvaard systeem', aldus Kranenburg. Hij denkt daarom niet dat het huidige systeem snel zal worden vervangen.

Wat zit er in de zwarte dozen?

Opnameapparatuur. Vliegtuigen hebben tegenwoordig twee zwarte dozen: een flightdatarecorder (FDR) en een cockpitvoicerecorder (CVR). De FDR bevat alle vluchtgegevens, zoals snelheid, hoogte en de stand van de vleugels. De CVR neemt alle gesprekken en andere geluiden in de cockpit op. Er kan voor ongeveer 25 uur aan informatie worden opgeslagen. Op de zwarte doos zit ook een locatiebaken. Deze wordt automatisch actief wanneer het onder water komt, tot een diepte van 6 km. De noodfrequentie zendt ongeveer een maand een signaal uit. Bij het begin dit jaar verdwenen toestel van Malaysia Airlines werd gehoopt zo’n signaal uit de zee bij Australië op te vangen, maar dat gebeurde niet.

Zit er alleen in een vliegtuig een zwarte doos?

Tegenwoordig hebben ook grote passagiersschepen, snelle treinen en veerboten een zwarte doos.

Hoe kan deze heel blijven?

De zwarte doos is gemaakt van titanium of roestvrij staal, met een thermische isolatie aan de binnenkant. Dat moet ook wel, want de zwarte doos moet onder de meest extreme omstandigheden heel kunnen blijven, zoals bij brand, onder water, na een harde val of een raketinslag. De dozen bevinden zich meestal achterin het vliegtuig, in of vlakbij de staart. Daar is de kans groter dat ze heel blijven, omdat de hele romp kan fungeren als kreukelzone bij een ongeluk.

Waarom is de zwarte doos fel oranje?

De reden is heel praktisch: een fel oranje object is makkelijker terug te vinden dan iets zwarts. De term zwarte doos komt uit het Engels - black box - en is zo genoemd omdat deze dozen mysterieus zijn. Een black box is een geheimzinnig apparaat: mensen weten niet hoe het er van binnen uitziet en wat het precies doet.