De grootste sluis ter wereld

Met de bouw van de Deurganckdoksluis verbetert de Antwerpse haven haar eigen wereldrecord.

De bouw van de Deurganckdoksluis zit over de helft en in het voorjaar van 2016 moet de nieuwe sluis op de linker Scheldeoever operationeel zijn. De Deurganck-doksluis is noodzakelijk voor de (economische) groei van de haven van Antwerpen. Vandaag zijn de dokken in de Waaslandhaven, op de linkeroever van de Schelde, enkel toegankelijk via de Kallosluis. Bij een defect of een ongeval zit het scheepsverkeer er klemvast. Met de nieuwe sluis willen het Vlaams Gewest (afdeling Maritieme Toegang) en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de permanente toegang tot het dokkencomplex verzekeren. Bovendien voldoet de 13 meter diepe Kallosluis niet meer aan de huidige noden, dankzij de Deurganckdoksluis zullen ook schepen met een diepgang van 16 meter toegang krijgen tot de Waaslandhaven.

Met een lengte van 500 meter en een breedte van 68 meter wordt de Deurganckdoksluis precies even groot als de Berendrechtsluis, gelegen op de (niet meer uitbreidbare) rechteroever van de Schelde. De Berendrechtsluis zal haar titel als wereldrecordhouder kwijtspelen, want het drempelpeil van de Deurganckdoksluis wordt 4,22 meter dieper.

De werf is een immens grote bouwput omgeven door hijskranen. Tweehonderd arbeiders zijn er onafgebroken aan het werk. Trucks voeren continu grond weg, in totaal zal er bijna tien miljoen kubieke meter grond en slib worden afgevoerd. Een derde daarvan wordt gebruikt voor aanvulling achter de kaaimuren. Betonmixers rijden, soms tot honderdvijftig keer per dag, af en aan tussen de loskade van de plaatselijke computergestuurde betoncentrale en de bouwplaats. Aan die loskade lossen dagelijks drie rivierschepen ‘mariene granulaten’: grind en zand die voor de aanmaak van het beton van de bodem van de Noordzee gehaald worden. De grondstoffen voor de betonaanmaak worden uit de schepen ondergronds naar de betoncentrale gezogen.

De Deurganckdoksluis is een schutsluis – een soort lift voor schepen. In de sluiskolk wordt het waterpeil geregeld dankzij de beweegbare waterkeringen: de sluisdeuren. De sluisdeuren wegen elk bijna tweeduizend ton. Het zijn roldeuren van het zogenoemde kruiwagentype: grote schuifpoorten met een rolwagen bovenaan waaraan de deur hangt, en een rolwagen onderaan waarop de deur steunt. Als de deuren open moeten, worden ze in de deurkamers gerold. Omwille van de bedrijfszekerheid komen er vier roldeuren, één paar aan elke zijde van de sluis. Als de ene deur buiten gebruik is door beschadiging, onderhouds- of herstellingswerken, kan de andere deur gebruikt worden. De vier sluisdeuren komen, net als de twee basculebruggen die de sluis zullen overspannen, uit Shanghai. Komend voorjaar gaan ze het schip op richting Antwerpen. Het wordt een megatransport van 22.000 ton, dat nog nooit gezien is in de Antwerpse haven. Een jaar later, in de lente van 2016, moet de Deurganckdoksluis operationeel zijn.

Tegenstanders

De bouw van de Deurganckdoksluis past in de uitbreiding van de Antwerpse haven op de linker Scheldeoever. Het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) voorziet een uitbreiding van duizend hectare waarbij ook de verlenging van het Verrebroekdok en de eventuele ontwikkeling van een nieuw en tweede getijdendok, het Saeftinghedok, op de agenda staan. De havenuitbreiding deed al veel stof opwaaien. Tegenstanders noemen de bouw van een tweede getijdendok een onnodige en inefficiënte investering en refereren daarbij vaak naar de bouw, aan het eind van de jaren 1970, van het Doeldok. Dat dok werd ontworpen met de petrochemische industrie in gedachten, maar de verwachte groei in die sector kwam er niet. De noordelijke helft van het Doeldok wordt inmiddels gedempt met twee derde van de overtollige grond van de graaf- en baggerwerken in het Deurganckdok.

Ook de bewoners en de landbouwers die voor de havenontwikkeling moeten wijken, uitten (tevergeefs) hun ongenoegen. De gehuchten Oude Doel en Rapenbrug verdwijnen van de kaart. De landbouwers hebben het er vooral moeilijk mee dat hun bedrijf moet wijken voor de natuur. Zo komt er, grenzend aan het Verdronken Land van Saeftinghe, een uitgestrekte oppervlakte met slikken en schorren bij. En als gevolg van de inplanting van de Deurganckdoksluis zijn zelfs natuurcompensaties voor de zwartkopmeeuw en de rugstreeppad uitgetekend.