Het vaccin dat je onlangs kreeg tegen het coronavirus, de smartphone in je broekzak, de serie die je ‘s avonds bingewatcht: de Dag van de Wetenschap brengt dit jaar een ode aan alles wat je leven beter, makkelijker en leuker maakt, maar er niet was geweest zonder wetenschap.
Vlaanderens grootste wetenschapsevenement biedt ook dit jaar een ruime waaier aan activiteiten aan. Op zondag 28 november kun je gratis en zowel op locatie als online een kijkje nemen achter de schermen van heel wat Vlaamse universiteiten en hogescholen, wetenschappelijke instellingen en verenigingen, labs, musea, bedrijven en federaties. Je krijgt er een mix van lezingen, workshops, games, podcasts, rondleidingen en shows. Alles onder een vlag: zonder wetenschap staan we nergens. Wij gingen al eens grasduinen in het uitgebreide aanbod.
Thank you for flying SpaceX
We zien steeds meer berichtgeving over commerciële ruimtevaart. Zijn commerciële vluchten wel veilig? Zijn ze nuttig voor wetenschappelijk onderzoek, of verstoren ze vooral de gewone ruimtevaart? Wie beheert het ruimtelijke luchtruim, en wie moet alle afval en puin opruimen dat er zich aan het ophopen is? In welke mate wegen de ruimtedopen van burgers op tegen de hoge prijzen? Gaan we binnenkort met z’n allen wandelen op de maan of overwinteren alleen de happy few ooit op Venus? Op de debatavond Grijze Cellen van Eos en FWO discussiëren Dirk Van de Pitte (expert in ruimtevaartkunde en raketbouw), Ward Munters (expert in ruimterecht en ruimteafval) en Bart Pattyn (filosoof Hoger Instituut voor Wijsbegeerte) over een aantal hete hangijzers. Jij kunt erbij zijn op 28 november in Leuven.
Test je evenwicht in virtual reality
Hoe goed blijf jij in evenwicht? In het UZ Gent kun je dat testen in GRAIL, een compact bewegingslab. Een geavanceerde loopband bestaat uit twee banden die onafhankelijk van elkaar kunnen versnellen of vertragen. Ze kunnen ook in verschillende richtingen bewegen, waardoor er hellingen ontstaan. De onderzoekers laten er patiënten met aandoeningen aan zenuwen, spieren en gewrichten op een gecontroleerde manier struikelen. Een veiligheidsvest voorkomt dat ze vallen. Tijdens de test krijgen ze op een reusachtig panoramisch scherm en in VR levensechte situaties te zien. Het systeem meet en analyseert al hun bewegingen en projecteert ze onmiddellijk op het scherm, zodat ze meteen hun bewegingspatroon kunnen aanpassen. Probeer jij het ook?
Buigen of barsten?
Hoeveel vervorming brengt jouw lichaamsgewicht teweeg in een bouwelement? Kom het testen in het Applicatiecentrum Beton en Bouw, een grootschalig bouwkundig laboratorium op de campus van UHasselt in Diepenbeek. In dit lab zijn unieke experimenten mogelijk om bouwelementen zoals betonnen balken ‘destructief’ te testen. Dat betekent dat er krachten op worden gezet tot ze scheuren en soms zelfs instorten. De onderzoekers meten de krachten, scheuren en vervormingen om te achterhalen hoe veilig en robuust constructies zijn. Op de Dag van de Wetenschap kun je getuige zijn van enkele experimenten.
Moeten ook robots soms naar de dokter?
Wanneer jij je bezeert, herstelt je lichaam zich in de meeste gevallen volledig zelf. Niet alleen kleine wondjes op je huid, maar ook grotere kwetsuren zoals een spierscheur. Door robots te maken uit nieuwe slimme materialen kunnen ook zij zichzelf volledig herstellen wanneer ze schade oplopen. Daardoor wordt hun levensduur aanzienlijk verlengd, wat zowel ecologisch als economisch interessant is. Onderzoekers van de VUB werken momenteel ook aan zachte en zelfherstellende sensoren, waardoor robots ook aanrakingen kunnen voelen. Je komt er alles over te weten in deze interactieve lezing in Muntpunt Library in Brussel.
Help Mars te koloniseren
De mensheid heeft je hulp nodig om de eerste kolonie op Mars vorm te geven! Ontwerp woonunits, voertuigen, labs en andere accessoires die je denkt nodig te hebben om te overleven op de rode planeet en werk ze uit in Lego. Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen sturen je plannen bij en geven tips en duiding over wat er al dan niet mogelijk is op Mars op het vlak van huisvesting, energie, vervoer, communicatie en voedsel. Afgewerkte concepten krijgen een plekje op het nagebootste Marsoppervlak waar een minireplica van de Marsrover Perseverance rondjes draait.
Scoor je beter dan Trump?
Besluipt je al eens het gevoel wanneer je je bril in de koelkast vindt dat dit de eerste tekenen zijn van dementie? Onderzoekers van het VIB-UAntwerp Centre for Molecular Neurology bestuderen de genetische determinanten en de biologie van verscheidene hersenziektes, zoals de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson en frontotemporale dementie. Hun resultaten liggen onder andere aan de basis van een reeks tests. Daarmee kun je eenvoudig nagaan of er symptomen optreden in het brein die op dementie kunnen wijzen. Aan het begin van zijn ambtstermijn als president van de Verenigde Staten stond Donald Trump erop zo’n test af te leggen. Hij zou met glans zijn geslaagd. Aan jou om het beter te doen.
Bouw je eigen omgevingslab
In je omgeving valt er heel wat te meten. Hoe vochtig de lucht is bijvoorbeeld, of wat je positie is ten opzichte van de Noordpool. Wist je dat je voor veel van die metingen niet eens grote en ingewikkelde toestellen of laboratoria nodig hebt? Met een klein, draagbaar apparaatje kom je al een heel eind. Met een beetje hulp kun je zo’n toestelletje zelfs op een halve dag zelf maken. In deze workshop van KU Leuven campus Brugge bouw je je eigen omgevingslab, leer je ermee werken en mag je het vervolgens meenemen naar huis. Ideaal om de omstandigheden in je omgeving in de gaten te houden of om je ermee te oriënteren tijdens een wandeling.
Dag van de Wetenschap
Voor meer informatie en het volledige programma ga je naar www.dagvandewetenschap.be.
Beeld boven: KU Leuven
