De meeste volwassenen hebben wel een voorkeur voor papieren of digitale boeken. Maar maakt het iets uit voor kinderen?
Zij maken nu van kleins af aan al kennis met technologie. Anekdotes genoeg te vinden over peuters die met hun vinger over bladzijden vegen in plaats van ze om te slaan. Tablets worden alsmaar meer gebruikt, maar betekent dat ook dat er minder gelezen wordt? Zorgt digitale boeken lezen bovendien voor een andere ervaring dan papieren boeken lezen? Dit werd onderzocht in een Britse studie naar ouders en kinderen die samen een boek lezen.
Knusse momenten
Als kinderen thuis lezen, gebeurt dat vaak samen met hun ouders. Ofwel moeten ze als huiswerk enkele hoofdstukken uit een boek lezen, of genieten ze samen met hun ouders van een favoriet verhaaltje voor het slapengaan.
In de studie werd aan 24 moeders en hun kinderen tussen zeven en negen jaar gevraagd om voor te lezen uit populaire fictieboeken op papier en op een tablet. Uit het onderzoek bleek dat de kinderen beschrijvingen en verhaallijnen even goed konden onthouden bij de twee soorten media. Wel was er een verschil in interactie tussen ouder en kind. Bij papieren boeken waren de interacties duidelijker warmer: er werd meer gelachen, geglimlacht en meer affectie getoond.
Een mogelijke oorzaak hiervoor is de fysieke positie die ouder en kind innemen terwijl ze de verschillende media gebruiken. Bij de tablet hielden de kinderen het toestel vast alsof ze er als enige naar keken, zoals men doet om te surfen op het internet of spelletjes in enkelspelermodus te spelen. Dat betekent dat de ouders over hun schouder heen moesten meelezen. Bij papieren boeken, daarentegen, werd het boek zo opengevouwen dat iedereen gemakkelijk kon meelezen, met het kind vaak knusjes onder de armen van de ouders. Sommige kinderen installeerden zich in een gemakkelijke positie in de zetel en volgden het verhaal niet mee in het boek, maar luisterden er enkel naar.
Een voorkeur voor papieren boeken
Dichter bij huis voerden professor Jan Van Coillie en Mariet Raedts aan de KU Leuven Campus Brussel een onderzoek uit bij 700 Vlaamse gezinnen naar het digitale mediagebruik van kinderen tussen twee en zes jaar. Daaruit blijkt dat de tablet gekend is bij bijna vier op de vijf kinderen. Ze gebruiken de tablet vooral om spelletjes te spelen, naar YouTube-filmpjes te kijken of plaatjes in te kleuren.
Om boeken te lezen kwamen zo goed als alle kinderen al in contact met papieren boeken, terwijl iets minder dan de helft al eens een e-boek gelezen heeft. Vaak werden digitale boeken pas geïntroduceerd wanneer het kind twee jaar of ouder was. Slechts 19% van de bevraagde ouders lezen voor uit e-boeken, terwijl 97% van de ouders uit papieren boeken voorlezen. Uit het onderzoek bleek ook dat kleuters volgens de ouders de voorkeur geven aan papieren boeken.
Toch voor de tablet kiezen?
Er zijn nog meer onderzoeken die papieren en digitale boeken vergelijken, maar het antwoord is niet simpel. Interessant zou zijn om na te gaan welke invloed papieren of digitale boeken kunnen hebben op kinderen die leren lezen en begrijpen. En hoe die lezen leuk kunnen maken. Om te bepalen welk medium beter is, kunnen we dit bekijken vanuit verschillende invalshoeken: vanuit de ontwikkeling van het kind of vanuit een pedagogische, literaire of technologische benadering.
De meeste studies onderzochten kinderen tijdens de vroegste stadia van lezen, waarbij papieren boeken en e-boeken met audio en woordenboekondersteuning gebruikt werden om minder vaardige lezers te helpen, en zogenaamde ‘verbeterde’ e-boeken, met multimedia, activiteiten en spelletjes. Teksten met audio-ondersteuning helpen kinderen om de tekst te decoderen, terwijl multimedia de aandacht langer kan vasthouden van een kind dat niet graag leest.
Er zijn echter nog geen studies die ons kunnen vertellen of constante audio-ondersteuning op lange termijn kinderen kan beletten om geschreven taal beter onder de knie te krijgen. Wel is er al bewijs dat multimedia en spelletjes in e-boeken kinderen snel kan afleiden. Zo blijkt uit een studie dat jonge kinderen bijna de helft van de tijd spendeerden aan de spelletjes en maar weinig van het verhaal lazen, onthielden en begrepen.
Het toekomstige e-boek?
Tablets kunnen voor verschillende doeleinden gebruikt worden, waaronder e-boeken lezen. Nu zijn de meeste functies van tablets ontwikkeld voor een enkele gebruiker, maar in de toekomst kan dit veranderen. In de toekomst kunnen ontwikkelaars een manier vinden om de tablet ook te kunnen gebruiken bij gedeelde activiteiten, zoals ouder en kind die samen uit een digitaal boek lezen. Wie weet zorgt deze nieuwe technologie voor even knusse momenten bij het voorlezen als bij papieren boeken.
Vertaling: Annelies Dotselaere
