De geur van paardenmest verraadt dat we in de buurt komen van de Paardenkliniek van de faculteit dierengeneeskunde van de UGent. In het operatiekwartier wonen we straks een operatie bij. De chirurgen voeren er jaarlijks ongeveer 1.200 ingrepen uit. In deze onderzoeks- en onderwijsinstelling ontwikkelen de dierenartsen ook nieuwe technieken waarmee ze paarden van over de hele wereld behandelen. De dieren blijven rechtop staan voor kijkoperaties. Voor zwaardere ingrepen moeten ze onder narcose op de operatietafel worden getakeld.

Vooral voor cardiologische ingrepen heeft de Paardenkliniek wereldwijd de meeste expertise in huis. Een van de technieken die hier werd bedacht, is een oplossing voor hartritmestoornissen, een probleem dat vooral competitiepaarden treft. ‘Bij mensen zijn hartritmestoornissen zoals voorkamerfibrillatie gevaarlijk, omdat ze bloedklonters laten ontstaan die in de hersenen een beroerte kunnen veroorzaken’, vertelt Gunther van Loon. ‘Bij paarden vormen zich geen bloedklonters en zijn deze hartritmestoornissen alleen gevaarlijk voor dieren die hardlopen, springen of last hebben van stress. Ze kunnen plots flauwvallen of sterven.’

Een behandeling bij mensen bestaat erin het hart te resetten. Dat ken je wel uit tv-series: artsen drukken twee stroomgeleidende platen op de borstkas, roepen clear en geven een elektrische schok aan het hart. ‘Bij paarden lukt dat niet, omdat de dieren gemiddeld 600 kilogram wegen en hun borstkas te omvangrijk is. De hoeveelheid energie om het hart van een paard te resetten, zou de huid van de dieren verbranden.’
Medicatie werkt wel, maar heeft zware neveneffecten. Daarom ontwikkelde Van Loon een nieuwe techniek. Vanuit de halsaders van het paard brengt hij drie draden tot in het hart. Op twee daarvan zit een langwerpige elektrode die hij aan beide zijden van het hart plaatst om er onder volledige narcose een elektrische schok doorheen te jagen. De derde draad bevat een pacemaker die de hartslag overneemt als het hart door de schok tijdelijk stilvalt. De ingreep trekt competitiepaarden van over de hele wereld aan en werkt in 99 procent van de gevallen.’

Het paard waarvan we de operatie bijwonen, ondergaat een nieuwe chirurgische techniek die aan de faculteit werd ontwikkeld om koliek te voorkomen, een vaak voorkomende acute aanval van hevige buikpijn. ‘Paarden hebben een heel lang darmstelsel’, vertelt Thomas van Bergen. ‘De dunne darm meet ongeveer 18 meter, de dikke 6 meter. Omdat al die darmen om anatomische redenen ook nog eens zeer beweeglijk in de buikholte liggen, raken ze makkelijk in de knoop.’

Van de 300 paarden die hier jaarlijks met spoed op de operatietafel belanden omwille van koliek, zijn er meerdere waarvan de dunne darm geklemd raakt in het foramen epiploicum, een natuurlijke opening tussen de lever, de alvleesklier en de grote bloedvaten in de buik. Vrijwel alle zoogdieren hebben deze opening, maar alleen bij paarden is ze trechtervormig, waardoor de darmen er makkelijker in geklemd raken.
‘Paarden die veel op stal staan en uit verveling op hun voederbak bijten en daarbij lucht naar binnen zuigen, zijn heel gevoelig voor deze vorm van koliek, wellicht omdat ze de darmen door die trechter persen’, vertelt Van Bergen. ‘Onder leiding van prof. Ann Martens ontwikkelden we een techniek om te voorkomen dat deze paarden hervallen. Met een netje dat bij mensen gebruikt wordt om liesbreuken te herstellen, vullen we de holte op.'