Zo wordt de Costa Concordia gelicht

De berging van het cruiseschip Costa Concordia is begonnen. De kleinste fout bij het weer vlot trekken van het zwaar gehavende cruiseschip Costa Concordia, kan ertoe leiden dat het wrak zinkt. Dat zou een ecologische ramp zijn.

Bij de operatie wordt met 56 stalen kabels aan het schip getrokken. Elk van die kabels is 58 meter lang en weegt 26 ton. Het is de bedoeling het schip 65 graden te draaien. Dan komt het deels te rusten op een bed van cementzakken en deels op stalen platforms.

Kantelen en wegslepen

De 290 meter lange Costa Concordia ligt als het ware gespietst op twee grote, onder het zeeoppervlak liggende uitsteeksels van rotsen. Om het schip in zijn geheel weg te halen, moet het daar worden verwijderd en rechtop worden geplaatst.

Bergingsteams plaatsten eerst twaalf stuttende pilaren op de kust en brachten omheen het schip kettingen aan om te beletten dat het langs de steile helling naar beneden zou glijden en zinken ❶.

De bergers verankerden daarna zes massieve stalen platforms in de granieten zeebodem om er later het schip op te laten landen en plaatsten duizenden met cement gevulde zakken om die oneffen, rotsachtige bodem te nivelleren. Ze versterkten ook de romp van het schip zodat die niet uit elkaar zou vallen en bevestigden er dan caissons tegenaan – dertig meter grote holle kisten, gevuld met water en lucht – die het schip, nadat het na een acht uur durende operatie die parbuckling wordt genoemd traag rechtop werd geplaatst, drijvende moeten houden ❷.

Om het schip rechtop te krijgen, zullen hydraulische krikken aan de kabels trekken die de top van de caissons met de platforms verbinden. De spanning in de kabels zal voor een zekere controle zorgen. Een gigantische kraan, waarin het commandocentrum van de bergers is ondergebracht, zal het schip helpen tillen en het indien nodig stabiliseren. Microfoons en videocamera’s die binnenin de roestende romp zijn aangebracht, zullen aangeven hoe het inwendige van het schip de operatie doorstaat. Lassers zullen de gehavende zijde van de romp versterken, waarna ook daar caissons zullen worden geplaatst ❸.

Langzaam zal water uit de caissons worden gepompt, waardoor het schip zal gaan drijven. Zodra het weer drijft, kan het worden weggesleept ❹.

Rampscenario

De romp ligt vastgeprikt op rotsen die tot twintig meter diep in zee reiken. Bij elke golf gaat het wrak vervaarlijk slingeren. Als de operatie slaagt, dan wordt ze het grootste succes in de geschiedenis van maritieme bergingen. Maar als er ook maar iets fout gaat, bestaat het risico dat het schip in stukken uit elkaar valt of in zijn geheel zinkt. Als dat gebeurt, dan wordt het Pelagos Natuurreservaat voor Mediterrane Mariene Zoogdieren rond Giglio – het grootste natuurpark van zijn soort van heel Europa – ernstig vervuild. Pelagos is een veilige biotoop voor dolfijnen, bruinvissen, kalveren van walvissen en tal van andere zeedieren. Net onder het roestende wrak bevinden zich prachtige koraalriffen.

Hoewel de brandstof al uit de tanks van de Concordia is overgeheveld, bevindt zich in de motoren en in de machinekamer nog altijd een aanzienlijke hoeveelheid diesel en smeermiddelen. Mocht het schip zinken, dan komen die in de zee terecht, samen met vele duizenden liters chemicaliën, van schoonmaakmiddelen tot verf. Bovendien had het cruiseschip drie uur voor het vastliep nog de nodige proviand aan boord genomen om de 4.229 opvarenden gedurende tien dagen van eten en drank te voorzien. Veel van de voedingswaren in de diepvriezers zouden in het water ontbinden.

Scheepswrakken van deze grootte worden gewoonlijk opgeblazen of tot zinken gebracht. Het Italiaanse ministerie voor milieu ging echter achter de bevolking van Giglio staan en dwong rederij Costa Cruises ertoe om te proberen het schip weer rechtop te krijgen en naar het vasteland te slepen. Op die manier worden de ongerepte kust en de zee rond het eiland beschermd.

Zodra het schip weer rechtop ligt, zal de politie in de romp verder onderzoek uitvoeren – het gaat immers om een plaats delict waar bewijzen kunnen worden gevonden tegen kapitein Francesco Schettino. Hij wordt beschuldigd van doodslag en van het opgeven van het schip. Twee lichamen zijn nog altijd niet teruggevonden. Na het onderzoek zal de romp worden ontmanteld.

De bergingsoperatie wordt geleid door een meesterberger uit Zuid-Afrika. Nick Sloane is ingehuurd door de twee ondernemingen die het contract voor de berging kregen toegewezen – het in Florida gebaseerde Titan Salvage en het Italiaanse Micoperi – en werkte eerder mee aan operaties na een aantal van de grootste maritieme ongevallen ter wereld.

In zijn iPhone zitten foto’s van alle schepen die hij tijdens zijn lange carrière heeft opgeblazen. Dit keer komen er echter geen explosieven aan te pas. Sloane en zijn team zullen aan de slag gaan met een procedure die in vaktermen parbuckling wordt genoemd. Kabels en katrollen zullen het kolossale schip traag van de rotsen tillen en rechtop plaatsen. Als het schip weer verticaal staat, zal het rusten op zes grote onderwaterplatforms.

Sloane verwacht dat het rechtop trekken van het schip acht uur in beslag zal nemen. In die tijdspanne zal zijn team het wrak nog min of meer onder controle kunnen houden. ‘Daarna neemt de zwaartekracht het over’, zegt hij. ‘Als we het goed doen, zal het schip zichzelf rechtop houden en op de platforms gaan rusten.’

Als de operatie niet zoals gepland verloopt, dan kunnen de platforms breken en zou het schip onder water kunnen verdwijnen en op weg naar de diepte koraalriffen en zeegrassen vernietigen. Een ander mogelijk risico is dat het 114.000 ton wegende schip onder de druk van zijn eigen gewicht bij het rechtop komen uit elkaar scheurt. ‘Het uitwendige van het schip is niet gebouwd om op deze manier te worden opgetild’, zegt Sloane. Zijn team heeft alvast gedurende maanden hard gewerkt om de romp te versterken.

Wat kan mogelijk fout gaan?

Zelfs als Sloane in zijn opdracht slaagt, is de klus nog niet helemaal geklaard. Nopens het bergingscontract moet de omgeving van de ramp in haar oorspronkelijke staat worden hersteld. De stalen platforms moeten worden verwijderd, elk gat dat voor de pilaren in de bodem is geboord, moet opnieuw gevuld. Sloane zelf wou de structuren laten staan om er een school voor bergers te vestigen. Maar de bevolking van Giglio wil dat niets haar nog herinnert aan de rampzalige dag waarop het idyllische eiland zo werd ontsierd.

De ramp

Op 13 januari 2012 liep het gigantische cruiseschip op de rotsen van het eilandje Giglio, zo’n twintig kilometer voor de westkust van Italië. In een paar minuten tijd kapseisde het 290 meter lange schip. 32 opvarenden lieten hierbij het leven, 64 passagiers raakten zwaargewond.

Dit artikel verscheen in het septembernummer van Eos, in de extra katern van Scientific American.