Fairtradechocolade is niet voor iedereen even fair

Tot nu toe richtte wetenschappelijk onderzoek naar de uitwerking van het Fairtrade-certificaat zich vooral op cacaoboeren en op de arbeiders die werken op grote plantages. De meeste arbeiders werken echter op kleine plantages. Ze telen en oogsten de cacao, wat een vorm van seizoensarbeid is. 

Wetenschappers onderzochten in een nieuwe studie het effect op de situatie van de arbeiders die op de plantages van kleine boeren werken. Ze vergeleken de omstandigheden op Fairtrade-gecertificeerde en niet-gecertificeerde cacaoplantages in Ivoorkust, de grootste cacaoproducent ter wereld. Dat deden ze op basis van surveys en diepte-interviews met alle betrokkenen in de cacaoproductie. 

Uit de studie blijkt dat de kleine boeren die bij een Fairtrade-coöperatie zijn aangesloten, zeker baat hebben bij het label: hun loon is hoger dan dat van de producenten die niet bij een coöperatie zijn aangesloten. Op het niveau van de plantagearbeider die bij de boeren in dienst zijn, is er echter weinig verschil. Ook de arbeiders op gecertificeerde plantages leven in armoede en moeten soms in slechte omstandigheden werken.

De onderzoekers wijzen een aantal mogelijke oorzaken aan. Ten eerste zijn er op kleine plantages amper regels vastgesteld die goede omstandigheden voor de seizoenarbeiders moeten garanderen. Als er wel regelgeving is voorzien, is het lastig om de naleving ervan goed te controleren. Daarnaast wordt een hoger loon voor de producent niet altijd doorgerekend naar de arbeider.

De onderzoekers benadrukken dat het belangrijk is dat het Fairtrade-principe van eerlijke lonen en goede werkomstandigheden voor alle deelnemers in de keten ook op kleine plantages geldt. Fairtrade is zich bewust van de problematiek en heeft de misstanden recent zelf aangekaart, wat een belangrijke stap richting verbetering is.