De gustibus et coloribus non est disputandum: over kleuren en smaken valt niet te discussieren. Maar over “groente of fruit” duidelijk wel. Voedingsexpert Elke Godden zet in haar blog een punt achter deze eindeloze discussie.
Fotocredit: Dainis Graveris op SexualAlpha.
In de trein, op café, in de supermarkt of gewoon thuis in de keuken: iedereen heeft het gesprek wel eens gehad of gehoord. Soms lijkt het zelfs of de luidste roepers het minst in de keuken staan.
Gisteren was het weer zover.
Daar sta ik dan lekker confituur te maken als mijn vriend me plots vraagt: “Rabarber... is dat nu eigenlijk fruit...of groente?”
Dus ja: hoe zit het nu? Wat is nu eigenlijk het verschil?
Wel, mijn professor plantkunde had het makkelijkste antwoord: niets. Volgens de plantkunde is er géén verschil tussen groenten en fruit! Er is wel sprake van “vrucht” en “schijnvrucht” maar dan zijn we bezig over de voortplanting van de plant en niet zozeer over wat er op ons bord ligt. Wat je favoriete plantkundige dus een “vrucht” noemt, is niet persé datgene wat jij “fruit” noemt. Een vrucht is dat wat er aan je plant groeit als de bloemen bestoven zijn (door bijtjes bijvoorbeeld). Als de bloemen verwelken, groeit op die plaats een “vrucht”. Denk dus aan kersen (uit kersenbloesems) en appels (uit appelbloesems), maar ook komkommers, tomaten, kolen, peulvruchten en noten. De orchideeën op je vensterbank, de geraniums van je oma en die vervelende netels in je tuin: ze vormen allemaal vruchten, maar we noemen het niet allemaal "fruit". Een hele hoop vruchten zijn zelfs niet eetbaar. Een schijnvrucht is simpelweg een vrucht waar iets extra's ‘ingegroeid’ is. Als de blaadjes van de bloemen bijvoorbeeld niet verwelken, maar mee in de vrucht groeien, zoals bij een vijg. Bij een ananas groeit de stengel dan weer mee in de vrucht en bij de aardbei de "bloembodem". In de (schijn)vrucht zitten meestal de zaden, die natuurlijk bedoeld zijn om te zorgen voor "nakomelingen".
Dus hoewel mijn professor plantkunde een makkelijk antwoord had, zijn we er weinig mee: "fruit" is geen plantkundige term. Het enige dat we kunnen concluderen, is dat "fruit" wel altijd een vrucht moet zijn (andersom niet): stengels (bv. selder), wortels (bv. penen, maar ook schorseneren of knolselder) en bladeren van planten (zoals spinazie) noemen we altijd “groenten”.
Toch noem ik appels fruit en komkommers groenten. En in de supermarkt lijken ze ze ook te scheiden. Is dit dan klinkklare onzin?
Wel, ik weet niet of het de originele opzet was van de “fruit-groente” onderverdeling, maar er is wel een handigheidje in ze te scheiden: Volgens de voedingsrichtlijnen moeten we minstens 5 porties groenten en fruit per dag eten (hoewel men tegenwoordig al van 8 of 10 spreekt). Hiervan mogen er 2 fruit zijn, de rest groenten. Dit komt doordat fruit in het algemeen meer suiker bevat dan groenten. Nemen we bijvoorbeeld 5 porties aardbeien per dag, dan komen we aan 25.5 gram suiker. Voor ananas wordt dit 58 gram. Groene paprika scoort 12.5 gram, terwijl broccoli 2.5 gram bevat per 5 porties. Knolselder haalt zelfs 0 gram. Wortelen zijn voor groenten relatief suikerrijk met 21.5 gram per 5 porties. [1, 2]
Plantkundige onzin of niet, groenten en fruit blijven handige benamingen
Het is dus best handig als je diëtist kan zeggen dat je “maximaal 2 van de 5 porties fruit” mag eten. Stel je voor dat de richtlijn “maximaal 2 porties met meer dan 22 gram suiker per 5 porties” zou zijn. Dat zou niet handig zijn, toch?
Dus of het nu plantkundige onzin is of niet, groenten en fruit blijven handige benamingen.
Waar staat onze rabarber dan? Per 100 gram (meestal de portiegrootte voor groenten) bevat deze iets minder dan 2 gram suiker [3]. Met 10 gram voor 5 porties, lijkt het erop dat rabarber toch een groente is. Het is trouwens ook de stengel van een plant, dus ja... groente.
Maar... als ik in de keuken sta maak ik soep van groenten en smoothies van fruit. Ik maak moes van fruit (zoals appelmoes) en puree van groenten. En mijn confituur, die maak ik van fruit.
Aangezien ik net rabarberconfituur maakte en dol ben op rabarbermoes, ga ik toch even koppig zijn: ik noem rabarber fruit! En zolang op mijn diploma “plantkunde” staat, kan niemand mij ongelijk geven!
Alles opgelost!
Tot dan de vraag komt: “Hoe zit het dan met champignons? Tja... “schimmels” is het correcte antwoord.... maar zullen we het toch maar op groenten houden?
Referenties:
1. Diabetesfonds. Hoeveel suiker zit er in groente? [Internet]. [cited 2020 May 27]. Available from: www.diabetesfonds.nl/minder-suiker/hoeveel-suiker-zit-er-in/hoeveel-suiker-zit-er-in-groente
2. Diabetesfonds. Hoeveel suiker zit er in fruit? [Internet]. Available from: www.diabetesfonds.nl/minder-suiker/hoeveel-suiker-zit-er-in/hoeveel-suiker-zit-er-in-fruit
3. Andiç S, Tunçtürk Y, Ocak E, Köse S. Some Chemical Characteristics of Edible Wild Rhubarb Species ( Rheum Ribes L . ). Res J Agric Biol Sci. 2009;5(6):973–7.
