Kokosolie zou het ideale vet zijn om te bakken en goed voor de gezondheid. Onderschrijven studies dat?
Vooral vanuit alternatieve hoek blijft men zweren bij het gebruik van kokosolie. Het is het ideale vet om te bakken en bovendien goed voor de gezondheid. Maar wat zegt de wetenschap?
Recent zetten onderzoekers uit Nieuw-Zeeland 21 studies over het effect van kokosolie op onze cholesterol en bloedvetten op een rijtje. In 13 van de studies, zogenaamde observationele onderzoeken, werd nagegaan of er een verband is tussen het gebruik van kokosproducten en de kans op hart- en vaatziekten. Deze onderzoeken werden hoofdzakelijk uitgevoerd bij de oorspronkelijke bevolking van voornamelijk Sri Lanka en Polynesië. Ze tonen veelal aan dat er geen verband is tussen een hoge inname van kokosproducten en de kans op hart- en vaatziekten.
Naast de observationele studies hebben de onderzoekers ook 8 klinische interventiestudies bekeken. In deze studies diende een deel van de proefpersonen een bepaalde hoeveelheid kokosolie te gebruiken. Een andere groep gebruikte ofwel dierlijke vetten, zoals boter of rundsvet, ofwel plantaardige oliën. Na een welomlijnde periode werd nagegaan hoe verschillende parameters zoals totale cholesterol, goede (HDL) en slechte (LDL) cholesterol en bloedvetten (triglyceriden) evolueerden.
Uit de resultaten blijkt dat kokosolie in vergelijking met plantaardige oliën zowel de totale als de LDL cholesterol aanzienlijk doet stijgen. Ook het HDL of goede cholesterol steeg in 5 van de 7 studies. Door de stijging van het HDL zou het negatief effect van LDL teniet kunnen gedaan worden. Daarbij dient HDL in verhouding minstens evenveel te stijgen als LDL. Daarom is het belangrijk om de verhouding LDL/HDL of de verhouding totaal cholesterol/HDL te bekijken. Dit werd slechts in 2 studies gedaan. In de ene studie verbeterde de verhouding in vergelijking met plantaardige olie. In de andere studie verslechterde de verhouding. Ook het effect op de bloedvetten of triglyceriden was wisselend: in 5 studies was er geen verschil tussen kokosolie en plantaardige vetten. Twee studies toonden een negatief effect van kokosolie.
Wanneer de effecten van kokosolie op de totale en LDL-cholesterol vergeleken werden met andere dierlijke vetten, zijn de resultaten niet eenduidig. In de ene studie is kokosolie beter dan boter, terwijl een andere studie net het omgekeerde aantoont. Hetzelfde geldt wanneer kokosolie vergeleken werd met palmolie of rundsvet. Ook voor HDL en triglyceriden zijn de resultaten wisselend en kan er geen eenduidige conclusie getrokken worden (1).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Op basis van de observationele studies zou men verkeerdelijk kunnen concluderen dat kokosolie de kans op hart- en vaatziekten niet verhoogt. Wanneer deze studies echter grondiger bekeken worden, blijkt dat er een aantal factoren zijn die een invloed kunnen gehad hebben op het resultaat. De onderzoeken werden voornamelijk uitgevoerd in Sri Lanka, Polynesië en andere Aziatische landen waarvan het klassieke voedingspatroon hoofdzakelijk bestaat uit vis, groenten en fruit (2). Daarnaast wordt niet zozeer gebruik gemaakt van kokosolie, maar wel van kokosmelk of geraspt kokosvlees. Ook het feit dat ze over het algemeen meer bewegen zal zeker een invloed gehad hebben op de resultaten.
Het is met andere woorden niet mogelijk om op basis van deze onderzoeken te besluiten dat kokosolie de kans op hart- en vaatziekten verkleint. Dit kan enkel aangetoond worden op basis van goed uitgevoerde klinische studies bij een voldoende grote populatie. Het aantal studies is eerder beperkt en de populatie was niet altijd even groot, maar de resultaten tonen duidelijk dat in vergelijking met plantaardige oliën kokosolie slechter scoort. Het cholesterolgehalte was bij de gebruikers van plantaardige olie 10 tot 40 mg/dl lager dan bij de gebruikers van kokosolie. Een daling van 10 mg/dl zou het risico op hart- en vaatziekten reeds met 5% doen dalen (3).
Wat het effect van kokosolie is in vergelijking met dierlijke vetten of palmolie is minder duidelijk en wisselend. De resultaten tonen echter wel aan dat kokosolie thuishoort in het rijtje van te mijden vetstoffen rijk aan verzadigde vetten.
Conclusie
Kokosolie kan zijn gezondheidsimago niet waarmaken. Het scoort duidelijk slechter dan andere plantaardige oliën in de strijd tegen hoge cholesterol, toch een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Dat kokosolie zoveel beter zou zijn dan dierlijke vetten is evenmin aangetoond. Af en toe kokosolie of kokosmelk gebruiken binnen een gezond voedingspatroon is geen probleem, maar voor dagelijks gebruik gaat de voorkeur nog steeds uit naar andere plantaardige oliën.
Referenties
(1) Eyres, L., Eyres, M. F., Chisholm, A., & Brown, R. C. (2016). Coconut oil consumption and cardiovascular risk factors in humans. Nutrition reviews, nuw002.
(2) http://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheidsnieuws-onder-de-loep/is-kokosvet-gezond
(3) Cholesterol Treatment Trialists Collaboration, Baigent C, Blackwell L, et al. Efficacy and safety of more intensive lowering of LDL cholesterol: a meta-analysis of data from 170,000 participants in 26 randomised trials. Lancet. 2010;376:1670–1681.
