Het was een idee van Willem van Eelen (1923-2015), die er in 1997 een patent op nam. Als we in het lab proteïnerijk voedsel zouden kunnen kweken, zoals een gewas, dan zouden we geen levende wezens meer hoeven te doden.
Daarbij zouden we onafhankelijker zijn van het klimaat of van milieuomstandigheden. De excentrieke Nederlander, een medisch geschoolde ondernemer, zag zijn droom nog voor zijn dood gerealiseerd. Of toch een aanzet ertoe: in augustus 2013 presenteerde de Maastrichtse hoogleraar Mark Post in Londen de eerste volledig synthetische hamburger.
Hij kweekte stamcellen van een koe op tot stukjes spierweefsel, die hij verwerkte tot een hamburger. De bedoeling van Post was vooral mediatiek: aantonen dat kweekvlees toekomst heeft en fondsen aanboren om het onderzoek voort te zetten. Dat laatste lukte alvast goed. Niemand minder dan Google-oprichter Sergey Brin sponsorde de hamburger die in de winkel 250.000 euro zou kosten.
Het gaat niet alleen over vlees, maar bijvoorbeeld ook over niet-dierlijke, uit gist gebrouwen melk of dressings, mayonaise en koekjes van synthetisch eiwit
Na zijn geslaagde persconferentie bleef het schijnbaar stil rond Post, maar met zijn bedrijf Mosa Meat werkt hij in de luwte ijverig verder aan het eerste commerciële kweekvlees. Ook andere spelers stappen in de race. In de nieuwste Eos krijg je een overzicht van de onderzoekers en bedrijven die actief op zoek zijn naar de heilige graal: het ideale celmateriaal dat een betaalbare kunstmatige steak, kipfilet of gehaktbal oplevert.
Een opvallende rol speelt New Harvest, een Amerikaanse non-profitorganisatie die innovatieve voedingstechnologie promoot. Ze stimuleert en financiert start-ups die zich richten op de ‘cellulaire landbouw’, op de ontwikkeling van dierloze dierproducten zeg maar. Het gaat niet alleen over vlees, maar bijvoorbeeld ook over niet-dierlijke, uit gist gebrouwen melk of dressings, mayonaise en koekjes van synthetisch eiwit. Verschillende van die start-ups bevinden zich in Silicon Valley en dat is allicht geen toeval. In en rond San Francisco léven ze van het bedenken van technologische oplossingen voor wereldproblemen.
Komt het nieuwe voedsel dan uit Californië, gesponsord door mannen als Brin en Bill Gates? Dat valt af te wachten. Lange tijd dachten we dat de eerste commerciële zelfrijdende auto in Silicon Valley van de band zou rollen, bij Google, Uber of Tesla. Maar om tal van redenen – vooral door een gebrek aan technische knowhow en ervaring – zijn het klassieke autoconstructeurs als Ford, Mercedes of Renault-Nissan die nu in pole position staan. Ze nemen start-ups over en blijken met wat vertraging plotsklaps goed bij de les. Kunstvlees vergaat het waarschijnlijk niet anders. Als je ziet hoe grote vleesverwerkende bedrijven zich vandaag ook toeleggen op vegetarische burgers en andere vleesvervangers, dan springen ze als de tijd rijp is wellicht ook even vlot op de boot van gekweekt vlees.
‘Binnen vijftig jaar zullen we kunnen ontsnappen aan de absurde regeling dat we een hele kip moeten kweken om een borst of een vleugel te kunnen eten, door deze onderdelen apart te produceren in een geschikt medium’, schreef Winston Churchill in 1932. Visionair, maar het zal iets langer duren.
