Ultrabewerkte voedingsmiddelen, zoals ze door voedingsdeskundigen genoemd worden, bevatten veel suiker en veel vet, maar is dat de enige reden waarom ze tot overgewicht leiden? Een recent onderzoek van het Amerikaanse National Institute of Health (NIH) toont aan dat er meer aan de hand is.
Eerder onderzoek toonde al een verband aan tussen junkfood en gewichtstoename, maar die link werd nog nooit bestudeerd in een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek.
In het onderzoek van het NIH werden twintig volwassenen rond de 30 jaar willekeurig over twee groepen verdeeld. De ene groep volgde een dieet van ultrabewerkte voeding, terwijl de andere groep onbewerkt voedsel voorgeschoteld kreeg. Beide groepen kregen drie maaltijden per dag en nog enkele tussendoortjes. De proefpersonen mochten ook zo veel eten als ze zelf wilden.
Na twee weken bewerkte of onbewerkte voeding gegeten te hebben, werden beide groepen omgewisseld. Dit soort wissel verhoogt de betrouwbaarheid van de resultaten aangezien elke persoon op die manier deelneemt aan beide luiken van het onderzoek. De wetenschappers stelden vast dat de proefpersonen gemiddeld 500 calorieën meer per dag aten bij het ultrabewerkte dieet dan wanneer ze onbewerkte voedingsmiddelen aten. Bovendien kwamen ze bij het ultrabewerkte dieet ook gemiddeld een kilo bij.
"In de studie werden de meeste extra calorieën opgenomen tijdens het ontbijt en de lunch, en dus niet in de vorm van tussendoortjes"
Onbewuste overconsumptie van ultrabewerkte voeding wordt vaak toegeschreven aan overmatig snacken. In deze studie werden echter de meeste extra calorieën opgenomen tijdens het ontbijt en de lunch, en dus niet in de vorm van tussendoortjes.
Trager eten, weg met fastfood
De grotere calorie-inname bij ultrabewerkte voeding zou wel eens te maken kunnen hebben met het feit dat de proefpersonen ultrabewerkte maaltijden sneller opaten. Op die manier kregen ze dus meer calorieën per minuut binnen. Sneller eten kan ervoor zorgen dat je extra veel calorieën opneemt nog voor je lichaam tijd heeft om je een verzadigd of vol gevoel te geven.
"De grotere calorie-inname bij ultrabewerkte voeding kan te maken hebben met dat de proefpersonen ultrabewerkte maaltijden sneller opaten"
Een belangrijke bron van verzadiging bij onbewerkt voedsel zijn voedingsvezels. De meeste ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten zeer weinig vezels (de meeste gaan verloren tijdens het productieproces) en kunnen daarom sneller gegeten worden. De onderzoekers van het NIH hielden daar rekening mee en brachten het vezelniveau van beide diëten op hetzelfde peil door een vezelsupplement toe te voegen aan de drankjes van het ultrabewerkte dieet. Vezelsupplementen zijn echter niet hetzelfde als vezels in onbewerkt voedsel.
De vezels in onbewerkte voedingsmiddelen maken een integraal onderdeel uit van de structuur van die producten, ook wel de 'voedingsmatrix' genoemd. Een intacte voedingsmatrix vertraagt ons eetproces en dus ook de snelheid waarmee we calorieën innemen. Zo duurt het bijvoorbeeld een stuk langer om een sinaasappel in zijn geheel met intacte voedingsmatrix op te eten dan om een glas sinaasappelsap met hetzelfde aantal calorieën op te drinken.
Een interessante boodschap die hieruit naar boven lijkt te komen is dat we de structuur van voeding, net als de natuurlijke voedingsmatrix van onbewerkte voedingsmiddelen, moeten behouden als we onze calorie-inname onder controle willen houden. Zo worden we verplicht om trager te eten. Ons lichaam krijgt dan namelijk de tijd om een verzadigingsmechanisme te activeren vóór we te veel gegeten hebben. Dit mechanisme treedt niet in werking bij ultrabewerkt voedsel aangezien de voedingsmatrix verloren gaat tijdens de voedselverwerking.
De tijd vinden om een onbewerkte maaltijd rustig op te eten is voor velen vaak een uitdaging. Toch wordt het belang van rustig tafelen in sommige landen wel sterk verdedigd. In Frankrijk, bijvoorbeeld, garandeert een opeenvolging van verschillende gangen met kleine porties een meer ontspannen - en aangenamere - manier van eten. Trager eten zou ook een belangrijke oplossing kunnen zijn voor gewichtstoename veroorzaakt door snelle ultra-bewerkte maaltijden.
Vertaling: Nikita Vanboterdael
