Met je apps en e-boeken op de tweedehandsmarkt

Kocht je ooit een permanente versie van Microsoft Office en gebruik je die niet langer? Dan kan je dat softwarepakket gerust doorverkopen. Dat mag zelfs als je het ontving per download en niet op cd-rom. Het is nog onduidelijk of dat ook zo is voor die foute muziek die je kocht of dat e-boek dat je weleens zou uitlezen. Je account op Spotify, Netflix en Office 365 mag je in elk geval niet verkopen. Wanneer digitale rommelmarkten legaal zijn, is een juridische hersenbreker met hoge inzet voor gebruikers, de cultuursector en internetondernemingen. De knoop wordt nu gelukkig stilaan ontrafeld.

Heb je apps of programma’s zoals Microsoft Office legaal gedownload tegen een normale prijs, dan mag je die doorverkopen via internet. Dat kan langs gespecialiseerde tweedehandssites zoals UsedSoft. Voorwaarden zijn dat je een gebruiksrecht zonder tijdsbeperking hebt en dat je de versie op je eigen computer verwijdert. Het Hof van Justitie besliste dat als hoogste Europese rechtbank al in 2012. Toch hebben maar weinig kopers dat recht al gebruikt.

Wat nu als je geen app maar gedownloade muziek, e-boeken of films wil doorverkopen? Binnenkort weten we of ook dat legaal zal zijn. Begin september verscheen een langverwacht advies van de advocaat-generaal van het Hof van Justitie. Tegen de verwachtingen in, is er volgens dat advies geen plaats voor doorverkochte e-boeken. Het Hof volgt meestal de opinie van de advocaat-generaal. We weten op zijn vroegst in het najaar van 2019 of dat ook nu het geval zal zijn. Sluit Europa de deur voor tweedehands e-boeken en digitale audio en video? Zo ja, dan is het maar de vraag hoe het zit met videogames want die zijn precies combinaties van audio, video en apps. Volgt het Hof het advies niet, dan zullen tweedehandsplatforms ontstaan en zou het downloadbare e-boek op termijn wel eens tot het verleden kunnen behoren doordat producenten overschakelen op online abonnementssystemen.

Veel experten verwachtten tot de vooravond van het advies dat het Hof van Justitie zal beslissen dat er ook een markt is voor tweedehands e-boeken. Wie een app of e-boek koopt, maalt er namelijk weinig om of dat op een schijfje staat of via internet gaat. Cd-rom of download? Zolang je maar krijgt waarvoor je betaalt! Dat was destijds de doorslaggevende gedachte om gebruikers toe te laten om apps door te verkopen. Gebruikers krijgen daarom hetzelfde recht als ze een app kopen op cd-rom of via download: use it or lose it. Dezelfde redenering zou ook kunnen opgaan voor e-boeken, muziek en films, al is daarover precies twijfel sinds het advies.

Moet de wet garanderen dat ook gebruikers van online abonnementsdiensten hun accounts kunnen doorverkopen? Onze beleidsmakers dienen het in elk geval te overwegen als die abonnementen een lange duurtijd hebben. Zo’n account kan je op dit moment niet legaal doorverkopen omdat ze niet toestaan dat je iets permanent bewaart en kan gebruiken op je computer. Je kan ze alleen zelf ‘consumeren’. Bij diensten van korte duur is dat geen probleem, maar wat als je abonnement nog twee jaar voortduurt en je ervan af wil? Het lijkt redelijk dat gebruikers hun accounts in zo’n geval mogen overdragen aan iemand anders.

Als het Hof van Justitie het advies niet volgt en beslist dat we ook gedownloade e-boeken kunnen doorverkopen, zal het downloadaanbod waarschijnlijk vaker de baan ruimen voor abonnementsdiensten. Die abonnementen verschillen sterk van de traditionele manieren van de levering van boeken, maar ook van muziek, films en apps. Vroeger ruilden we ons geld voor iets tastbaars zoals een cd- of boekencollectie, en die konden we verkopen of weggeven als we dat wilden. Bij accounts op Netflix, Spotify Premium en Office 365 gaat dat niet. Vergelijk het met een auto die je least in plaats van koopt. Consumenten worden steeds minder vaak eigenaars en steeds vaker alleen maar users, gebruikers.

De digitale rommelmarkt is maar een van de onderwerpen waarmee juristen de laatste jaren worstelen. Zo is het ook nog lang niet duidelijk of je apps, een e-boekenbibliotheek, een digitale muziekcollectie of online accounts kan erven. En misschien zijn de auteursrechten wel toe aan een digitale facelift? Gelukkig zijn er al enkele zekerheden: dat dure softwarepakket voor een hobby waaraan je ooit ging beginnen, dat mag je met een gerust hart doorverkopen. Nu maar afwachten of dat binnenkort ook geldt voor dat gedownloade album van Kylie Minogue en die digitale versie van Fifty Shades of Grey.

Het onderzoek verschijnt in 2019-20 in boekvorm bij uitgeverij Intersentia. Dit artikel is louter informatief en vormt geen juridisch advies.

Simon Geiregat is met zijn onderzoek naar auteursrecht genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup.