De vrouwen die een belangrijke rol speelden in het dekolonisatieproces van het Afrikaanse continent zijn amper bekend. Ter ere van Black History Month brengt Eos hen voor het voetlicht. Deze week: Nehanda Charwe Nyakasikana.
Beeld: Nehanda Charwe Nyakasikana (links) samen met Shona-leider Sekuru Kaguvi na haar gevangenneming in 1897.
Nehanda Charwe Nyakasikana of Mbuya Nehanda speelde aan het einde van de 19e eeuw een belangrijke rol in de geschiedenis van wat vandaag Zimbabwe is. Wie is de vrouw die door heel wat geschiedenisboeken vergeten wordt?
Charwe wordt – naar schatting rond het jaar 1840 - geboren bij de Shona, een van de belangrijkste etnische groepen in Zimbabwe. Vermoedelijk wordt ze in de jaren 1880 een Nehanda-medium. Nehanda staat bij de Shona bekend als een geest die vrouwen als haar mediums gebruikt.
De invloed van Nehanda Charwe is al wijdverspreid tegen de tijd dat Britse kolonisten in 1890 de regio Mashonaland binnenvallen. De Britten nemen onder andere het land en vee van de Shona en andere inheemse volken in.
De kolonisten leggen de inwoners van Mashonaland bovendien dwangarbeid en zware belastingen op. Dat leidt tot een opstand. De militaire campagne om de Britten te verdrijven begint in 1896 en staat bekend als de Chimurenga.
In die campagne speelt het grote vertrouwen in de Afrikaanse religie een cruciale rol. Samen met andere mediums organiseert en leidt Nehanda Charwe het verzet tegen de buitenlandse indringers.
Helende wonderen
Dat doet ze meer dan twee jaar lang. Volgens de overlevering heeft Nehanda Charwe de spirituele gave om de bewegingen van de tegenstander te voorspellen. Naast haar rol in de politiek wordt ze ook geraadpleegd over algemene nationale zaken.
Later zullen haar talent en leiderschap tot mythische proporties verheven worden. Zo zou ze tijdens de oorlog in staat zijn te vertellen waar het gevaar zich ophield en gebruikt ze die spirituele wijsheid om de oorlog te leiden. Er doen ook legendarische verhalen de ronde dat ze op mysterieuze wijze kon verdwijnen voor haar ontvoerders en dat ze helende wonderen kon verrichten.
Er worden verschillende boeken geschreven over haar leiderschapskwaliteiten. Sommige geleerden betreuren het feit dat haar bijdrage als vrouw soms wordt geminimaliseerd door het feit dat ze dit alles zogezegd deed “toen ze bezeten was”.
Aanvankelijk boeken de Shona en andere volken overwinningen op het slagveld. Maar wanneer de voorraden opraken, worden ze verslagen. Nehanda Charwe laat zich gevangennemen om verder Afrikaans bloedvergieten te voorkomen. Haar proces begint in 1898. Daarin wordt ze schuldig bevonden aan de moord op een Europeaan die berucht stond om zijn wreedheid. Een maand later wordt Charwe van het leven beroofd door ophanging.
Het verzet van Charwe zal een belangrijke inspiratie blijken voor latere nationalistische bewegingen in wat vandaag Zimbabwe is. Zo was ze volgens verschillende bronnen de spirituele kracht achter de tweede opstand tegen het kolonialisme in 1964. Zimbabwanen schrijven het succes van de politieke onafhankelijkheid van het land in 1980 onder andere aan haar toe.
