Duitser was gebroeders Wright twee jaar voor

De Amerikaans-Duitse Gustave Whitehead vloog in 1901 met een zelfgebouwd vliegtuig, ontdekte een Australisch historicus. Dat is meer dan twee jaar voor de broertjes Wright.

De moderne luchtvaart werd geboren op 17 december 1903 nadat Orvile Wright opsteeg met de Flyer en 37 meter ver vloog, een record dat hij later die dag nog optrok tot 260 meter. Tenminste, dat denkt iedereen. Australisch historicus John Brown ontdekte nu dat de Wright-broers twee jaar te laat waren.

Begin 1901 bouwde Gustave Weisskopf - die na zijn immigratie naar de Verenigde Staten als Whitehead door het leven ging - zijn eenentwintigste vliegtuigprototype. In de vroege ochtend van 14 augustus 1901 steeg de ‘Condor’ op vanaf een veld nabij de stad Fairfield, in de staat Connecticut. De Condor overbrugde een afstand van een kleine twee kilometer, en dat op een hoogte van vijftien meter. Alsof dat nog niet genoeg was, demonstreerde de Duitser tijdens die vlucht al dat hij met zijn vliegtuig probleemloos bochten in beide richtingen kon nemen.

Op 17 januari 1902, nog steeds een kleine twee jaar voor de vlucht van de Flyer 1, deed Gustave er nog een schepje bovenop met nummer 22. Met dat prototype vloog de technisch aangelegde Weisskopf een volledige cirkel, en maakte daarbij gebruik van een techniek waarop de broertjes Wright pas jaren later een patent namen.

Hoe komt het dat Wilbur en Orville Wright al meer dan een eeuw met de eer gaan lopen? John Brown denkt dat een contract tussen het Smithsonian en Orville Wright aan de basis ligt. In 1948 kocht het prestigieuze Amerikaanse museum de Flyer voor een symbolische dollar, met de afspraak dat het museum het iconische vliegtuig voor altijd als ‘eerste’ zou bestempelen. Toch blijft het opvallend dat Whiteheads prestatie op die manier uit ons collectief geheugen verdween. Zijn eerste vlucht in 1901 was namelijk geen geheim. Tientallen toeschouwers getuigden over de vlucht en het nieuws verscheen in bijna honderd kranten, van Amerika tot Oostenrijk en zelfs Nederland. (ma)



De Nederlandse krant 'Algemeen Handelsblad', 1 september 1901.