Genoom Ötzi ontrafeld

Onderzoekers hebben het genoom van de mummie Ötzi gereconstrueerd. De ijsman uit de kopertijd leed onder meer aan lactose-intolerantie, had bruine ogen en had een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

5.300 jaar lag Ötzi onder het ijs, tot twee amateurbergbeklimmers hem in 1991 vonden in de Italiaanse Ötztaler Alpen. Hij is de oudste mummie die in Europa is gevonden. Door het ijs zijn het lichaam en het DNA van de ijsman goed bewaard gebleven. In het vakblad Nature Communication hebben genetici nu de complete volgorde van zijn DNA bekendgemaakt.

Uit het DNA uit een verpulverd stukje bot leiden de onderzoekers een aantal zaken af. Zo verdroeg Ötzi wellicht geen melk, had hij bloedgroep O, bruin haar en bruine ogen, en had de ijsman een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Eerder waren al verkalkte aderen gevonden bij Ötzi. Zijn cardiovasculaire aandoening is opmerkelijk omdat de man in zijn tijd niet aan de risicofactoren van vandaag blootstond: roken, overgewicht en een gebrek aan beweging. 'Hart- en vaatziekten zijn dus geen welvaartsziekten', besluit Albert Zink van het EURAC-onderzoeksinstituut in Bolzano.

Voorts vonden de onderzoekers sporen van een bacterie van het geslacht Borrelia, dat verantwoordelijk is voor infecties die door teken worden doorgegeven. 'Dit is het oudste bewijs voor de ziekte van Lyme', zegt Carsten Push die het genetische onderzoek leidde.

Ötzi behoorde tot de zogenoemde Y-chromosoom-haplogroep, die behoorlijk zeldzaam is in huidig Europa. Deze genetische erfenis vind je vandaag nog het meest op eilanden als Sardinië en Corsica. Ötzi's voorouders waren misschien uit het Midden-Oosten via die eilanden naar het noorden van Italië gemigreerd.

De voorbije jaren haalde het onderzoek op de mummie vaak de media. Zo vonden onderzoekers een pijlpunt in zijn schouder, denken ze dat Ötzi ongeveer veertig jaar moet zijn geweest toen hij stierf en had hij vlak voor zijn dood een stuk rendiervlees gegeten. (rvb)