Historische figuren in het nieuws: Olympe de Gouges

Misschien wordt de achttiende-eeuwse Franse schrijfster en activiste Olympe de Gouges binnenkort de tweede vrouw die een plaats krijgt in het Pantheon, het herdenkingsmonument voor Franse helden. Nog tot 22 september vraagt een petitie de Fransen naar hun mening over mogelijke nieuwe kandidaten.

Olympe de Gouges (1748-1793)  werd geboren in het zuiden van Frankrijk. Na de vroege dood van haar man - een huwelijkspartner die haar was opgedrongen door haar familie - trok ze als jonge twintiger met haar zoontje naar Parijs, waar het toen al bruiste van de revolutionaire ideeën. Ze koos ervoor om niet te hertrouwen – het kerkelijke huwelijk beschouwde ze als de doodsteek voor de liefde – en ging verder door het leven als ongehuwde moeder.

De Gouges ging literaire salons frequenteren en begon al snel naam te maken als theatermaakster. In al wat ze schreef klonken haar vooruitstrevende ideeën door. Ze was tegen slavernij, tegen de doodstraf, en voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen.

Toen de Franse revolutie uitbrak in 1789, was de Gouges dan ook heel hoopvol gestemd: vochten de revolutionairen immers ook niet voor égalité, fraternité et liberté? Helaas bleek al snel dat die egalité niet bedoeld was voor vrouwen. Ontgoocheld over de grondwet van de nieuwe Franse republiek waarin zelfs niet werd gerept over stemrecht voor vrouwen, schrijft Olympe de Gouges zelf de Déclaration des Droits de la Femme. Dat wordt haar niet in dank afgenomen, met name niet door Robespierre, die tijdens de Terreur op de voorgrond was getreden. De Gouges is een van de weinigen die tegen hem durft in te gaan; ze beschuldigt hem ervan te regeren als een tiran. Kort daarop wordt ze gearresteerd en in 1793 terechtgesteld met de guillotine.

In het Pantheon is tot op heden naast 71 (voornamelijk blanke) mannen maar één vrouw opgenomen: Marie Curie, de Pools-Franse wetenschapster en ontdekster van radioactiviteit. Omdat het Pantheonlijstje geen weerspiegeling meer vormt van de huidige Franse maatschappij, lanceerde de Franse overheid onlangs een online petitie. Daarin kunnen Fransen namen van personen suggereren die het waard zijn om een plekje te krijgen in het Pantheon. Op 22 september wordt de lijst afgesloten en een week later wordt ze overgemaakt aan de Franse president. De kans is relatief groot dat Olympe de Gouges er bij is. (aa)