Hoe een zwart meisje de slavernij hielp afschaffen

Voor de nieuwe film Belle, binnenkort ook te zien bij ons, vond regisseur Amma Asante inspiratie in een achttiende-eeuws schilderij. Het gaat om een portret van twee jonge Engelse vrouwen, die ook echt hebben geleefd.

Dido Elizabeth Belle en Lady Elisabeth Murray groeiden samen op Kenwood House in het noorden van Londen. Het aparte aan het verhaal is dat een van de twee meisjes, Dido, die de dochter is van een blanke marineofficier en een zwarte slavin die hij op een Spaans schip tegenkwam dat hij veroverd had. Dido’s vader liet haar grootbrengen door zijn oom en tante, Lord en Lady Mansfield, die kinderloos waren gebleven, maar ook al de – blanke - dochter van een andere neef opvoedden. In plaats van Dido een leven als slavin te laten leiden, werd ze behandeld als een volwaardig en geliefd lid van de familie, en dat was in achttiende-eeuws Engeland heel ongewoon.

Dido leerde lezen en schrijven, en kreeg in het algemeen een gedegen aristocratische opvoeding. Toen Lord Mansfield slechter begon te zien, ging Dido voor hem werken als secretaresse. Bij sommige gelegenheden werd ze echter buiten zicht gehouden, want haar aanwezigheid in de aristocratische familie werd niet door iedereen geaccepteerd. Dat weten we uit archiefmateriaal uit die tijd. In zijn dagboek beschreef een Amerikaanse bezoeker, die een diner in Kenwood House bijwoonde in augustus 1779, bijvoorbeeld zijn verbazing toen hij merkte dat een zwart meisje mee aan tafel zat en heel familiair omging met de rest van de familie.

Maar daar eindigt het verhaal niet. Lord Mansfield was opperrechter in Engeland, en nam in die hoedanigheid de juridische verdediging op van een zwarte Amerikaans-Afrikaanse slaaf in 1772. De slaaf, James Somerset, was door zijn Schotse eigenaar naar Londen gebracht, maar sloeg toen op de vlucht. Somerset pleitte met de steun van antislavernijgroeperingen voor zijn vrijlating, en Lord Mansfield deed uiteindelijk uitspraak in zijn voordeel. De zaak ging de geschiedenis is als de ‘Somerset-zaak’, en was de aanzet tot de uiteindelijke vrijlating van alle 14.000 zwarte slaven in Groot-Brittannië. (aa)