Robert Scott bereikte eeuw geleden zuidpool

Op 17 januari 1912 ziet de Brit Robert Falcon Scott een Noorse vlag op de geografische zuidpool. Hij beseft dat hij de race naar het zuidelijkste punt nipt verloren heeft van Roald Amundsen. Scott zal de barre terugtocht niet overleven. Achteraf gezien bleek Amundsen, met sledehonden en ervaren mede-expeditieleden, veel beter voorbereid.

Scott, geboren in 1868, begon als dertienjarige zijn carrière als cadet in de Royal Navy. In 1899 slaagde hij erin, zonder enige poolervaring, de leider te worden van de eerste Britse Antarctica-expeditie. Tijdens deze Discovery-expeditie (1901-1904) overwinterde de expeditie twee keer aan de McMurdo Sound op de rand van het Ross-ijsplateau. In de poolzomer van 1902 maakt Scott samen met Ernest Shackleton en Edward Wilson een tocht die hen tot aan 82˚ 29' zuiderbreedte brengt. Op de terugweg kampen de mannen met scheurbuik en ze overleven maar net. In 1908-1909 gaat Shackleton − inmiddels een groot rivaal van Scott − met zijn eigen expeditie nog verder. Hij bestijgt de Breadmore-gletsjer en bereikt uiteindelijk 88˚ 23'. In 1910 vertrekt Scott met een nieuwe wetenschappelijk expeditie die ook als doel heeft de zuidpool te halen.


Nek-aan-nek
Maar het wordt onverwacht een nek-aan-nekrace. Ook Roald Amundsen, die op weg lijkt om als eerste de geografische noordpool te bereiken, draait het roer om en meert op 14 januari 1911 met zijn schip Fram aan op de Zuidpool. Amundsen sticht er een uitvalsbasis, Framheim, voor zijn expeditieleden en honderd Groenlandse sledehonden. Op 4 februari zien de Noren Scotts schip Terra Nova aanmeren. De race is begonnen. Met pony's uit Mantsjoerije en sledes legt Scott depots aan op het traject naar de zuidpool. Amundsen doet hetzelfde met z'n hondesledes.

Amundsen heeft maar één doel, als eerste de zuidpool bereiken, en vat met ervaren skiërs de tocht aan. Scott heeft officieren van de Royal Navy, zeelui en ook wetenschappers mee. De twaalf mannen waarmee hij uiteindelijk richting zuidpool trekt zijn geen getrainde skiërs. Op 14 december bereikt Amundsen met vijf mannen de geografische pool (of wat dat volgens de meetinstrumenten van toen was). Scott en zijn vier teamgenoten zien er een maand later tot hun grote teleurstelling skisporen en de pootafdrukken van honden. En op 17 januari, een eeuw geleden, staan ze voor de rood-blauwe, Noorse vlag en de tent die Amundsen heeft achtergelaten.

Dodelijke terugtocht
Scott en zijn team hebben dan niks meer te verliezen behalve hun leven. Terwijl de Noren met de vingers in de neus de 1.400 kilometer lange terugtocht overbruggen, zijn Scott en zijn team fel verzwakt omdat ze de zware sledes het grootste stuk van de route zelf moesten trekken. Expeditielid Evans bezwijkt als eerste. Wat later loopt een uitgeputte Oates uit het kamp weg om de anderen niet meer op te houden. Het overgebleven drietal sterft in maart 1912 op amper 30 kilometer van een rijkelijk gevuld depot. Acht maanden later worden hun lijken gevonden. (rvb)