Wallace-kaart krijgt update

In 1876 maakte de Britse natuuronderzoeker Alfred Russel Wallace een wereldkaart die de gewervelden opdeelt. In Science presenteren onderzoekers deze week een update.

De oude kaart van Wallace deelde de wereld op in zes regio’s die grotendeels overeenkomen met de continenten. Zijn kaart wordt beschouwd als een hoeksteen van de biogeografie, die de verspreidingspatronen van organismen bestudeert. Een hoeksteen die vandaag nog overeind staat, hoewel we eeuwen later een stortvloed aan nieuwe informatie hebben.

Onderzoekers uit de VS en verschillende Europese landen hebben de kaart nu bij de tijd gebracht. Natuurlijk waren zij daarin niet de eerste. Wat hun versie zo uniek maakt is dat er naast de verspreiding van de dieren ook rekening werd gehouden met hun ontstaansgeschiedenis en de evolutionaire relaties tussen soorten. De wetenschappers bekeken hiervoor 21.037 soorten amfibieën, vogels en zoogdieren en identificeerden uiteindelijk elf rijken die nog eens worden onderverdeeld in verschillende regio’s.

Hoewel er nu dus meer groepen zijn blijven de grenzen die Wallace 140 jaar geleden op zijn kaart trok grotendeels bestaan. De evolutionaire geschiedenis leert wel dat er meer overeenkomsten zijn tussen de dieren op het Noordelijk Halfrond dan aan de andere kant van de planeet. Dat verklaren de wetenschappers doordat er op het Zuidelijk Halfrond meer barrières in de vorm van oceanen zijn en omdat het stabielere klimaat voor minder uitstervingen zorgde.

De elf rijken

Nearctische rijk
Onderverdeeld in: Noord-Amerikaans, Mexicaans

Het Nearctische rijk in Noord-Amerika kon rekenen op soortenuitwisseling met Eurazië via de Beringstraat, waardoor er evolutionair niet zo veel verschil is tussen de dieren op beide werelddelen. Zo heeft deze Amerikaanse buffel ook een Europees broertje, de wisent.
 

Panamanische rijk
Niet onderverdeeld

Wallace deelde Midden-Amerika en de Caraïbische Eilanden nog in bij de Neotropische regio (Zuid-Amerika) en hoewel er overeenkomsten zijn telt het Panamanische rijk ook veel unieke dieren. Zoals de solenodons, waarvan de twee nog overblijvende soorten zich al 76 miljoen jaar op twee Caraïbische eilanden ontwikkelen.
 

Neotropische rijk
Onderverdeeld in: Amazonisch, Zuid-Amerikaans

In tegenstelling tot haar noordelijke tegenhanger heeft Zuid-Amerika een meer aparte natuur ontwikkeld door de vrij geïsoleerde ligging. Het Amazonewoud herbergt een schat aan leven en is onder andere de bakermat van de kolibri.

 

Palearctische rijk
Onderverdeeld in: Eurasisch, Arctisch-Siberisch

Door de evolutionaire geschiedenis te bekijken ontdekten de wetenschappers dat soorten in centraal- en oost-Siberië veel gelijkenissen vertonen met de dieren in het Noordpoolgebied van het Nearctische rijk. Daarom rekenen zij noord-Canada tot het Palearctische rijk. Een mooi voorbeeld is de sneeuwuil, die op de drie continenten aan de rand van de noordelijke IJszee voorkomt.


Saharo-Arabische rijk
Niet onderverdeeld

Uitstrekkend van Marokko tot Pakistan is dit vrij droge gebied toch een soort “brug” tussen Afrotropische en Sino-Japans rijk. Deze kleurrijke salamander Neurergus kaiseri leeft in slechts enkele rivieren in het Zagrosgebergte in Iran.


Afrotropische rijk
Onderverdeeld in: Afrikaans, Guineo-Congolees

Binnen Afrika neemt het regenwoud in grofweg het Kongobekken en de kuststreek aan de Golf van Guinea een aparte plaats in met een uniekere soortenrijkdom. Een bekende vertegenwoordiger is de zeldzame berggorilla.


Madagaskische rijk
Niet onderverdeeld

Al miljoenen jaren is Madagaskar een eiland waardoor er zich unieke soorten konden ontwikkelen. De kikker Scaphiophryne gottlebei is een zeldzaam en opmerkelijk amfibie dat het droge seizoen onder de grond overbrugt.

Sino-Japanse rijk
Onderverdeeld in: Tibetaans, Chinees, Japans

Dat Japan als eilandengroep bijzondere soorten herbergt is geen verrassing. Maar ook het Chinese laagland en de Himalaya zijn apart genoeg om tot een eigen rijk te behoren. Zo komt bijvoorbeeld de reuzenpanda enkel in zeer specifieke gebieden in China voor.


Oosterse rijk
Onderverdeeld in: Oosters, Indo-Maleisisch

Ten oosten van Borneo en Bali loopt de lijn van Wallace, die volgens de Brit de eilandengroep verdeelde in een Oosters en Australisch regio. De onderzoekers plaatsen die lijn nu verder naar het oosten zodat er meer eilanden in het Oosterse rijk vallen. De lori’s, zoals deze rode slanke lori, komen alleen daar voor.

Australische rijk
Onderverdeeld in: Australisch, Novozelandisch

Gelegen in een uithoek van de wereld heeft zich op Australië en Nieuw-Zeeland een unieke fauna en flora ontwikkeld, zoals de welbekende kangoeroe.

Oceanische rijk
Onderverdeeld in: Papua-Melanesisch, Polynesisch.

Nieuw-Guinea en naburige eilanden, thuisbasis van de paradijsvogels, horen volgens de onderzoekers bij het Oceanische rijk omdat ze zo verschillen van de Australische regio. Wallace voegde de twee nog samen.