Arme darmflora, arme gezondheid

Elke vierkante centimeter van onze darmen herbergt bacteriën. Ze zijn met miljarden, en allen samen wegen deze kleine darmbewoners ongeveer anderhalve kilogram. Toch blijven ze voor hun gastheer vrij onzichtbaar. Ook voor wetenschappers trouwens, want hun functie is tot op vandaag op zijn zachtst gezegd onduidelijk.

Dankzij recente technieken – zoals verbeterde genetische analyses – wordt steeds duidelijker hoe onmisbaar een rijke darmflora is, en hoe bacteriën de werking van ons lichaam beïnvloeden. De micro-organismen beïnvloeden de opname van voedingsstoffen en medicijnen, ze produceren zelf vitaminen, trainen en versterken ons immuunsysteem en communiceren met de vele zenuw- en hormoonproducerende cellen in onze ingewanden.

Het lijkt erop dat hoe rijker en hoe meer divers ons eigen tropisch regenwoud is, hoe beter de gezondheid. Een nieuwe internationale studie, waarbij ook Jeroen Raes (VIB en Vrije Universiteit Brussel) en microbiologen van Wageningen University betrokken waren, bevestigt dat idee. Op basis van de genetische analyse van de darmflora van 292 Deense vrijwilligers, waarvan 169 obesen, verdeelden de onderzoekers de vrijwilligers in twee groepen: mensen met een grote rijkdom aan bacteriesoorten, en mensen met een arme darmflora (zowel in aantal als diversiteit).

In totaal blijken de personen met een arme soortenrijkdom aan darmbacteriën zodat bij elkaar genomen hun risico op diabetes en hart- en vaatziekten hoger is. De groep met een zwakke darmflora telde meer zwaarlijvigen, die meer lichaamsvet bezitten, ongevoeliger zijn voor insuline, ongunstigere vetzuurprofielen in het bloed hebben en verhoogde bloedspiegels aan ontstekingsmarkers en witte bloedcellen vertonen, waardoor ze meer kans hadden op typische obesitas-aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes. De ‘arme’ groep obesen kwam over de jaren heen ook sneller in gewicht bij. Opmerkelijk is ook dat de groep die soortenarm is, meer bacteriesoorten bevat die ontstekingen kunnen bevorderen en juist minder bacteriesoorten met een potentieel ontstekingsremmende invloed en daardoor als ‘ongezonder’ te boek staat. Het is echter onduidelijk wat eerst kwam, de arme darmflora of het overgewicht, maar in deze groep was wel een vicieuze cirkel merkbaar van steeds armer in darmflora en steeds meer obees.

Het is ook onduidelijk waarom bepaalde mensen een armere bacteriecultuur hebben dan anderen, maar factoren die vermoedelijk meespelen zijn dieet, de blootstelling aan bacteriën in de kindertijd, het gebruik van antibiotica en de (superhygiënische) levensstijl.

In een andere publicatie in Nature meldt een Frans onderzoeksteam nog dat een arme darmflora hersteld kan worden met behulp van een aangepast vetarm dieet. Zo’n dieet kon in amper zes weken de ongezonde darmflora van zwaarlijvige vrijwilligers significant verrijken, zowel in aantal als in diversiteit.