Het gerucht circuleert dat de beschikbare coronavaccins de vruchtbaarheid van vrouwen aantasten. De verklaring zou liggen in gelijkenissen tussen de uitsteekseltjes van coronavirussen en een eiwit dat een rol speelt bij het ontstaan van de moederkoek tijdens de zwangerschap. Die overeenkomst is echter te klein om reacties te veroorzaken.
Waar komt dit nieuws vandaan?
De werking van de huidige coronavaccins is gebaseerd op het opwekken van antistoffen tegen de uitsteekseltjes van SARS-CoV-2, het coronavirus. Er blijkt een overeenkomst te bestaan tussen de samenstelling van die uitsteekseltjes en een lichaamseigen eiwit (syncytine-1). Dat eiwit speelt een rol bij de ontwikkeling van de moederkoek (placenta) tijdens de zwangerschap.
Omdat de beschikbare vaccins een afweerreactie aanwakkeren tegen de uitsteekseltjes van het coronavirus, is het niet ondenkbaar dat de aangemaakte antistoffen ook zullen reageren op het menselijke eiwit (syncytine-1). Volgens geruchten zou er daardoor kan mogelijk geen moederkoek gevormd worden, wat tot onvruchtbaarheid leidt. Eind 2020 uitten enkele mensen hier hun bezorgdheid over.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Menselijke eiwitten zijn opgebouwd uit verschillende bouwstenen of aminozuren, die voorgesteld worden door letters. Er zijn immers maar twintig aminozuren om duizenden eiwitten samen te stellen. Het komt vanzelfsprekend voor dat opeenvolgingen van bouwstenen hetzelfde kunnen zijn in verschillende eiwitten. Wanneer antistoffen worden aangemaakt tegen een bepaald deel van een eiwit, kunnen die afweerstoffen ook reageren op andere eiwitten met hetzelfde of een gelijkaardig fragment. Dat noemen we een kruisreactie. Het komt vaak voor bij allergieën: mensen met een huisstofmijtallergie zijn dan eveneens allergisch voor weekdieren, omdat die gemeenschappelijke eiwitfragmenten hebben.
Wat de coronavaccins betreft, is er geen reden tot ongerustheid:
- De gelijkenis tussen het eiwit van de virusuitsteekseltjes en het eiwit dat de moederkoek helpt vormen, omvat in werkelijkheid een stukje van amper 5 bouwstenen (aminozuren), waarvan er 4 gelijk zijn. Kruisreacties (zie boven) komen enkel voor wanneer minstens 5 opeenvolgende bouwstenen dezelfde zijn.
- Er zijn verschillende andere lichaamseigen eiwitten die ‘voor 4 op 5 aminozuren’ overeenkomen met een deel van het coronavirus-eiwit, waaronder actine en hemoglobine. De eerste is een belangrijke bouwsteen in de spieren en de tweede zorgt voor zuurstoftransport in de rode bloedcellen. Aangezien niet enkel de opeenvolging van de bouwstenen bepaalt of er een reactie kan plaatsvinden, maar zeker ook de configuratie (de 3D-)structuur waarin deze bouwstenen voorkomen (dit wordt bepaald door alle bouwstenen van het eiwit), is het mogelijk dat er helemaal geen reactie optreedt. Tot nog toe werden geen neveneffecten gerapporteerd.
- SARS-CoV-2, het virus dat covid-19 veroorzaakt, maakt deel uit van de familie van de coronavirussen. Andere leden van die familie veroorzaken in de winter banale verkoudheden. Ook die verkoudheidsvirussen hebben een eiwit dat erg sterk lijkt op het huidige coronavirus, en hebben dus kleine fragmentjes gemeenschappelijk met het eiwit dat een rol speelt bij de vorming van de moederkoek.
Conclusie
Wanneer je covid-19 doormaakt of gevaccineerd wordt, ontwikkel je antistoffen tegen de uitsteekseltjes van het coronavirus. Er is een minieme overeenkomst tussen het eiwit van die uitsteekseltjes en een eiwit dat een rol speelt in de vorming van de moederkoek bij een zwangerschap. Die overeenkomst is echter te klein om reacties te veroorzaken. Er is dus geen reden tot ongerustheid.
