Wat als een patiënt denkt dat diabetes geen echte ziekte is, maar enkel voorkomt bij westerse mensen? Zulke overtuigingen klinken misschien ongewoon, maar komen in de praktijk regelmatig voor. Ze laten zien hoe essentieel het is om medische zorg aan te passen aan de culturele context van patiënten en begrip te hebben voor verschillende wereldbeelden.
Wat als een patiënt denkt dat diabetes geen echte ziekte is, maar enkel voorkomt bij westerse mensen? Dit soort overtuigingen klinkt misschien ongewoon, maar komt in de praktijk regelmatig voor. Ze laten zien hoe essentieel het is om medische zorg aan te passen aan de culturele context van patiënten en begrip te hebben voor verschillende wereldbeelden.
Het MEDIMIG-project, een interdisciplinair onderzoek van de Universiteit Antwerpen, richt zich op de voorkeuren en uitdagingen in medische besluitvorming bij patiënten met een migratieachtergrond. Het project onderzoekt niet alleen de perspectieven van patiënten, maar ook die van huisartsen. Daarnaast worden juridische en ethische kwesties, zoals familiebetrokkenheid en informatieverstrekking, onder de loep genomen. Het doel is om inzicht te krijgen in hoe zorg beter kan worden afgestemd op de behoeften van diverse culturele gemeenschappen. Zo streeft het project naar effectievere en inclusievere zorg.
In verschillende gemeenschappen bestaan overtuigingen die de manier waarop mensen medische aandoeningen begrijpen en ermee omgaan beïnvloeden. Zo wordt diabetes in sommige culturen gezien als een ziekte die vooral westerse mensen treft. Dit kan ertoe leiden dat patiënten symptomen negeren of te laat medische hulp zoeken. Een schrijnend voorbeeld is een man uit een Afrikaanse gemeenschap, die jarenlang zijn diabetes-symptomen negeerde, samen met zijn familie. Dit gebeurde deels omdat men in hun cultuur geloofde dat diabetes geen 'echte' ziekte was, of dat het niet voorkwam bij zwarte mensen. Toen zijn gezichtsvermogen ernstig achteruitging, accepteerde hij zijn diagnose niet en volhield hij dat het een 'witte mensen-ziekte' was. Uiteindelijk overleed hij aan complicaties van diabetes.
Omslag
Zijn dood bracht echter een omslag teweeg binnen de familie. Zijn kinderen realiseerden zich dat hun vader aan een ernstige ziekte was overleden, wat hen aanspoorde om zich te laten testen. Tot hun verbazing ontdekten ze dat meerdere familieleden ook diabetes hadden. Vooral de tweede generatie accepteerde dat diabetes een reële en ernstige aandoening is. Dit voorbeeld toont aan hoe culturele overtuigingen over ziekten, en hoe het menselijk lichaam functioneert, sterk kunnen variëren, met diepgaande gevolgen voor de gezondheid van individuen.
In sommige Afrikaanse gemeenschappen is er bijvoorbeeld de overtuiging dat het zwarte lichaam anatomisch anders is dan het witte lichaam, en dat hierdoor andere medische zorg nodig is. Dit kan ertoe leiden dat mensen, na een consult bij een 'blanke' huisarts, nog een tweede opinie vragen bij zwarte familieleden of kennissen. Dit idee van 'culturele verschillen' in de geneeskunde heeft een directe impact op de zorg die mensen ontvangen en kan leiden tot het negeren van noodzakelijke medische adviezen.
De houding van de Afrikaanse man tegenover diabetes is geen uitzondering, maar een duidelijk voorbeeld van hoe culturele overtuigingen medische besluitvorming kunnen beïnvloeden. Het benadrukt het belang van culturele gevoeligheid in de zorg, zodat artsen beter kunnen begrijpen hoe patiënten hun gezondheid ervaren en wat zij nodig hebben om medische adviezen te accepteren. Zonder die gevoeligheid wordt het moeilijk om vertrouwen op te bouwen, wat essentieel is om patiënten effectief te kunnen begeleiden in hun zorgtraject.
Andere verwachtingen van ‘goede zorg’
Naast misverstanden over de aard van ziekten, kunnen er ook verschillen bestaan in wat patiënten verwachten van medische zorg. In sommige culturen gaan mensen pas naar de dokter als ze duidelijke symptomen van pijn of ziekte ervaren, en wanneer ze dat doen, verwachten ze vaak snelle, directe behandelingen zoals medicatie, scans of operaties. In België ligt de nadruk echter op preventie en stapsgewijze behandelingen. Voor sommige patiënten kan het daarom vreemd en ineffectief aanvoelen wanneer een arts hen adviseert hun levensstijl aan te passen of bepaalde oefeningen te doen in plaats van hen direct medicijnen voor te schrijven of een scan te laten maken.
Een voorbeeld hiervan is een patiënte met hevige rugklachten die van haar huisarts te horen kreeg dat ze gewicht moest verliezen en haar levensstijl moest verbeteren. De vrouw drong echter aan op een scan van haar onderrug, omdat ze het idee van gewichtsverlies als oplossing voor haar pijn niet begreep. Binnen haar cultuur werd overgewicht niet gezien als een gezondheidsrisico, en zij had geen prioriteit voor veranderingen in haar levensstijl. Dit soort misverstanden komt vaker voor bij patiënten met een migratieachtergrond, die vaak andere verwachtingen van zorg hebben dan wat gangbaar is in de Belgische gezondheidszorg.
Deze discrepantie in verwachtingen kan leiden tot frustraties aan beide kanten. Patiënten voelen zich soms niet gehoord of begrepen, terwijl artsen moeite hebben om hun aanpak aan te passen aan de culturele achtergrond van hun patiënten. Dit benadrukt nogmaals hoe belangrijk het is om culturele perspectieven mee te nemen in medische gesprekken. Alleen wanneer artsen begrip hebben van de culturele achtergrond van hun patiënten, kunnen ze effectieve zorg bieden en hen overtuigen van het belang van preventieve maatregelen en een gezonde levensstijl.
