De huidige aanpak van het coronavirus is erop gericht het aantal besmettingen niet te snel te laten stijgen, waardoor ziekenhuizen overbelast zouden raken. De curve die het aantal besmettingen weergeeft, moet worden afgevlakt. Maar hoe lang moet dat uitsmeren van de epidemie duren? ‘Dit kan maanden tot jaren aanslepen’, zegt epidemioloog Anne-Mieke Vandamme (KU Leuven).
‘De huidige maatregelen zijn erop gericht zo veel mogelijk nieuwe infecties te vermijden’, legt Vandamme uit. ‘Als iedereen zich aan de aanbevelingen houdt, ligt het aantal besmettingen over enkele maanden veel lager. Dan is het hopelijk mogelijk om over te schakelen op het isoleren van zieken.’ De vraag is in hoeverre dat zal lukken, aangezien COVID-19 vaak met milde symptomen gepaard lijkt te gaan.
Bij gebrek aan een vaccin of virusremmers lijken verdere maatregelen na 3 april een zekerheid. ‘Als we gewoon weer de draad zouden oppikken, zullen we meteen een tweede piek zien in het aantal infecties’, zegt Vandamme. Hoe het virus zal reageren op warmer weer is nog onduidelijk. Maar onder meer Nederlandse experts houden er rekening mee dat we in het najaar, als de omstandigheden voor het virus opnieuw gunstiger zijn, in hetzelfde schuitje zitten, en volgend voorjaar opnieuw.
Groepsimmuniteit
Naarmate meer mensen door het virus zijn besmet en er weerstand tegen hebben opgebouwd, kan het zich moeilijker verspreiden. Voor die zogenoemde groepsimmuniteit zou naar schatting 50 tot 70 procent van de mensen moeten zijn geïnfecteerd. Ook dat proces brengt op korte termijn geen soelaas. ‘Als je weet dat er 11 miljoen Belgen zijn, en ongeveer 10 procent van de geïnfecteerden in kritieke toestand in het ziekenhuis belandt, moet je dat proces over jaren uitsmeren als je de ziekenhuizen niet wil overbelasten’, zegt Vandamme. ‘De hoop is dus dat er snel een virusremmer of een vaccin komt.’ Hoewel er koortsachtig naar die middelen wordt gezocht, kan dat makkelijk nog een jaar duren.
‘We treffen beter maatregelen die iets lichter zijn, maar die we langer kunnen volhouden’ Viroloog Steven Van Gucht (Sciensano)
Ook wetenschappers van het Imperial College London gaan er in een rapport vanuit dat beleid dat erop is gericht om nieuwe infecties af te remmen ‘vele maanden’ zal moeten worden volgehouden. Een mogelijkheid is dat social-distancingmaatregelen worden versoepeld en weer verstrengd naarmate het aantal mensen dat naar het ziekenhuis moet toeneemt.
Dilemma
Maatregelen die het sociaal verkeer lamleggen brengen een lastig dilemma met zich mee: hoe beter ze erin slagen het aantal nieuwe infecties te onderdrukken, hoe groter het risico op een nieuwe piek wanneer de maatregelen worden afgezwakt, omdat minder mensen intussen immuniteit hebben opgebouwd. ‘Het blijft een lastige evenwichtsoefening’, zegt epidemioloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) . ‘Je wil de infecties op een verstandige manier afblokken, om een tweede of derde piek te vermijden. Je kan het vergelijken met een natuurramp die geleidelijk over ons heen komt. We moeten die vertragen zodat onze medische capaciteit het aankan, en tegelijk weet je dat je de immuniteit in de bevolking moet laten aanzwellen zonder te veel slachtoffers te maken. Dit zal een constante bijsturing van de strategie vragen, en dat voor maanden.’
Daarom is het volgens viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) ook beter om een volledige lockdown te vermijden. ‘Beter maatregelen die iets lichter zijn, maar die je langer kan volhouden.’
‘Het is momenteel de vraag welke maatregelen we zullen kunnen laten vallen’, zegt epidemioloog Niel Hens (Uhasselt). ‘Dat moet nog meer onderzocht worden.’
