Een niet-aangeboren hersenletsel, wat is dat?

Maandag 11 oktober werd het startschot gegeven voor de jaarlijkse Week van Niet-Aangeboren Hersenletsels, een week waarin de personen met NAH centraal staan. Tijdens deze week worden er verscheidene activiteiten georganiseerd waar lotgenoten elkaar ontmoeten met op het programma verscheidene Hersenletsel-café's, infosessies, wandelingen en inleefdagen. 

Een Niet-Aangeboren Hersenletsel, afgekort NAH, leidt maar al te vaak tot een onomkeerbare breuk in iemands levenslijn. Ten gevolge van een beroerte, ongeval, zuurstofgebrek, infectie of hersentumor is de persoon met NAH plots aangewezen op hulpverlening. Met de nadruk op plots, want van de één op de andere dag kan je niet meer wat je vroeger allemaal kon. 

De gevolgen van een NAH zijn moeilijk te begrijpen omdat er niet één type NAH is. De gevolgen zijn zo divers, ze variëren van concentratieproblemen tot moeilijkheden met spraak of bewegen tot permanent vegetatieve status. In welke mate je te maken krijgt met deze problemen hangt af van de aard, omvang en plaats van het letsel in de hersenen. Onze hersenen bestaan uit verschillende delen met elk zijn eigen functies. 

De grote hersenen bestaan uit vier grote delen. In het voorhoofd is de frontale hersenkwab gelegen dewelke het vaakst beschadigd raakt bij een traumatisch hersenletsel. Dit deel van de hersenen leidt tot problemen met planning, structuur, geheugen, concentratie, impulscontrole, beheersen van gedrag en emoties, probleem oplossend denken en aandacht. Dit worden ook wel de onzichtbare gevolgen van een NAH genoemd en komen vaak pas later aan het licht wanneer de persoon terug inschakelt in het "gewone leven". Deze gedrags- en emotionele gevolgen zijn voor de maatschappij het moeilijkste om te begrijpen, en nog moeilijker om rekening mee te houden want je ziet ze niet. Zo kan het voor een persoon met NAH heel moeilijk zijn om optimaal te functioneren op drukke plaatsen (vb. de winkel, op restaurant), dit leidt tot het sneller vermoeid worden bij taken die wij als vanzelfsprekend ervaren. Het is ook niet uitzonderlijk dat personen met een frontaal letsel ander sociaal gedrag vertonen omdat het letsel de impulscontrole en remmingen heeft aangetast, alsook het inlevingsvermogen. In extreme gevallen keert dezelfde persoon met een andere persoonlijkheid terug na een NAH.

De oorzaak van zichtbare gevolgen zijn vaak letsels in de wandbeenkwab. Dit deel van de hersenen zorgt voor de aansturing van onze sensoriek (gevoel van tast, pijn en temperatuur), motoriek en ruimtelijke oriëntatie. Dit kan leiden tot een verlamming van lichaamsdelen, moeilijkheden met verwerken van tast-, pijn- en temperatuurprikkels, verstoorde oog-hand coördinatie en foutieve inschatting van de lichaamspositie in de ruimte. 

Het hersengebied net achter de oren, de slaapkwab, verzorgt mede ons gehoor en taalbegrip waardoor personen met NAH problemen kunnen hebben bij het verstaan van het gesproken woord of herkennen van geluiden. De achterhoofdskwab verwerkt en ontvangt daarentegen voornamelijk visuele informatie waardoor we vormen en kleuren kunnen waarnemen. Als gevolg van een letsel in dit deel van de hersenen ontwikkelen sommige personen afwijkingen in hun gezichtsveld, het onvermogen om objecten te herkennen, moeilijkheden om de weg te vinden, enz.

Dit zijn maar enkele voorbeelden van de vele gevolgen van een NAH. Door het diverse karakter van een NAH blijft het een uiterst moeilijke problematiek om volledig te begrijpen. Ook voor personen met een NAH blijft het een zoektocht om hun letsel volledig te doorgronden en om te weten welke ondersteuningsmogelijkheden er allemaal zijn voor hun problemen.