Ieder jaar opnieuw duikt bij acties rond eenzaamheid, zoals dit jaar bij de Warmste Week, het bericht op dat ‘eenzaamheid even schadelijk zou zijn als 15 sigaretten per dag roken’. Die vergelijking klopt niet.
In de Libelle van 22 oktober 2024 schrok journaliste Janiek Vreeken van de boodschap dat eenzaamheid net zo ongezond zou zijn als 15 sigaretten per dag. In haar artikel citeert ze Julianne Holt-Lunstad, die onderzoek doet naar het belang van sociale connecties en de impact van eenzaamheid op de gezondheid: ‘Een gebrek aan sociale connectie heeft hetzelfde effect op de gezondheid als het roken van vijftien sigaretten per dag. Dat geeft weer hoe ontzettend groot het effect van eenzaamheid kan zijn op onze levensduur.’
Op de website van Julianne Holt-Lunstadt lezen we over haar onderzoek uit 2010, waarvan de resultaten zeer vaak geciteerd worden in de pers. Tot 15 sigaretten per dag roken, verhoogt het risico op vroegtijdig overlijden met 53%. Sociaal isolement verhoogt dat risico met 50%, en eenzaamheid met 26%. Beide termen worden vaak met elkaar verward. Eenzaamheid is een gevoel, sociaal isolement is een situatie. Beide komen vaak samen voor.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Het onderzoek van Lunstadt et al, waar vaak naar verwezen wordt, betreft een overzichtsstudie (2010) met 148 studies over de impact van eenzaamheid op vroegtijdig overlijden.
- De onderzoeken vergelijken eenzaamheid en sociale isolatie enerzijds en 10 ongezonde leefgewoonten anderzijds, waaronder maximum 15 sigaretten per dag roken.
- Uit die vergelijkingen is op te maken dat eenzaamheid en sociale isolatie het risico op vroegtijdig overlijden vergroten, in dezelfde mate als 15 sigaretten per dag roken.
- De vergelijking gaat echter niet op, want in de groep mensen die eenzaam of sociaal geïsoleerd leven, zijn er veel rokers.
Roken verhoogt het risico op vroegtijdige sterfte door kanker, hartziekten en infecties met 180%. Roken is dus veel nadeliger voor de gezondheid dan sociale afzondering of eenzaamheid.
Dat neemt niet weg dat de Wereldgezondheidsorganisatie eenzaamheid en sociale afzondering aanziet als een probleem voor de volksgezondheid, vooral bij ouderen. Daarom is het belangrijk dat er maatregelen genomen worden om eenzaamheid te beperken.
Dat doen we in Vlaanderen met De Warmste Week 2024: van 18 tot en met 24 december vlammen we samen tegen eenzaamheid
Conclusie
Eenzaamheid en sociale isolatie verminderen de levensverwachting, grotendeels als gevolg van ongezonde eet- en leefgewoonten. De impact van eenzaamheid op de gezondheid is veel kleiner dan 15 sigaretten per dag roken. Deze uitspraak van Julianne Holt-Lunstadt is gebaseerd op een eigen overzichtsonderzoek van 2010, waarbij ze eenzaamheid en sociaal isolement vergeleek met 10 levensstijlfactoren, waaronder de 15 sigaretten. Die vergelijking gaat niet op, aangezien veel eenzame mensen er ongezonde leefgewoonten op na houden. Holt-Lunstadt wil vooral volgend punt maken: doe iets tegen eenzaamheid. Dat doen we alvast met de Warmste Week.
