En ze leefden nog lang en dik?

Verschillende onderzoeken lijken er op te wijzen dat mensen met overgewicht niet sneller sterven dan zij die een normaal lichaamsgewicht hebben. Volgens sommige studies leven dikke mensen zelfs langer en levert dat extra laagje vet een voordeel op bij bepaalde ziektes. De reden is niet duidelijk, en het is ook geen vrijgeleide om nog een extra taartpunt op te scheppen.

U kan maar beter niet te dik zijn, dat is bekend. De lijst aan gezondheidsklachten bij een uitpuilend buik is groot. Het is dan ook opmerkelijk dat deze week een studie verscheen dat een positief effect van obesitas beschreef, naar aanleiding van de jaarlijkse vergadering van het American College of Chest Physicians. Bleek dat een septische shock (waarbij bloedvaten openzetten en de bloeddruk verlaagd) vaker fataal afloopt voor mensen met een normaal lichaamsgewicht dan obese mensen. Die laatsten hadden ook meer kans om een plotse verslechtering van hun astma te overleven, in vergelijking met mensen met een normale lichaamsbouw.

Meer kans op diabetes, minder kans om er aan te sterven
Het is niet de enige studie dat een dikke buik positieve eigenschappen toedicht. Een onderzoek van het Universitair Medisch centrum Rotterdam laat uitschijnen dat mensen met overgewicht langer leven. De studie volgde vijftien jaar lang vierduizend mensen van 60 jaar en ouder. Mensen met een medische aandoening (diabetes of een hart- of vaatziekte) én overgewicht leefden enkele maanden langer dan mensen met een normaal gewicht. Wat niet wil zeggen dat iedere oudere wat vetter moet gaan leven, zegt Stefan Walter, die aan het onderzoek meewerkte. ‘Je hebt pas voordeel van overgewicht als je ziek bent. Het nut is dus relatief. En het blijft gewoon een feit dat je met overgewicht het risico loopt eerder ziek te worden. Je leeft dus langer, maar bent een groter aantal jaren ziek dan mensen met een gezond gewicht. Dat is een te hoge prijs.’

Andere studies uit de VS en Duitsland bevestigen dit vreemde fenomeen: mensen met overgewicht lijken niet sneller te sterven dan hun magere medemens. Of ze ook langer leven wordt niet door élke studie bevestigd. De onderzoeken leggen wel de verschillen van ziekte tot ziekte bloot: in sommige gevallen hebben dikkerds minder kans op een fatale afloop (bijvoorbeeld longziektes of alzheimer), in andere gevallen meer (bijvoorbeeld hartziektes of sommige kankers). De resultaten lijken soms zelfs contradictorisch: mensen met overgewicht (BMI van 25 tot 30) hebben, in vergelijking met zij die een normaal gewicht hebben, meer kans op diabetes, maar zullen er vervolgens minder snel aan sterven. Die effecten gelden niet voor mensen met obesitas (BMI boven 30) of ondergewicht. Zij hebben wel een verhoogde sterfkans en halen dus weinig goeds uit hun afwijkende gewicht.

Ziek
Voor mensen met een buikje lijkt het goed nieuws: ze zullen alvast niet eerder doodgaan dan hun magere medemens en kunnen dus met een gerust hart gaan voor dat extra stuk taart. Niet dat we ons nu inhouden: 47 procent van de Belgen heeft overgewicht en 14 procent is obees. Haast Amerikaanse cijfers, waar ongeveer één derde van de bevolking met overgewicht kampt en één derde obees is. Ook onze kinderen gaan in de trend mee.

Mensen met overgewicht mogen dan wel even lang leven, dat is daarom nog geen goed nieuws, zegt Bieke Vandendriessche, voedingsdeskundige in het Obesitas Centrum van AZ Groeninge in Kortrijk. ‘Overgewicht en obesitas veroorzaken vele ongemakken. Het is een koepel van verschillende aandoeningen: cholestorol, slaapapneu, vermoeidheid, hartziekten,… Ik denk niet dat er echt voordelen aan zijn.’

Maak je niet dik
Wie zich afvraagt waarom dikke mensen, ondanks hun hogere kans op medische aandoeningen, toch even lang leven: de onderzoekers tasten zelf nog in het duister. Er zijn wel enkele ideeën. Zo kunnen mensen met overgewicht volgens één mogelijke verklaring op de medische vooruitgang rekenen om hun aandoeningen niet fataal te laten aflopen. Een tweede reden kan zijn dat dikke mensen extra reserves aan voedingsstoffen hebben. Vandendriessche betwijfelt echter of een obees lichaam bulkt van de gezonde voedingsstoffen. ‘Mensen met obesitas of overgewicht die naar ons komen hebben meestal een ongezond voedingspatroon, vooral te veel vet. Wij leren ze weer een normaal voedingspatroon aan, zodat ze meer vitaminen, eiwitten en dergelijke opnemen.’

De voordelen van overgewicht lijken dus eerder klein: vetkwabben zijn hulpvol om een paar aandoeningen langer te overleven, maar brengen vooral ook ongemakken met zich mee. Een normaal gewicht is dus best, stelt Vandendriessche: ‘Te dikke mensen raden wij aan terug te gaan naar gezonde voeding, waarbij je best de verleiding van snacks, extraatjes en tussendoortjes vermijdt. Vooral ook geen crashdieten: een normale en gezonde voeding en levenswijze moeten volstaan.’