Terwijl de focus van de covid-19-pandemie op ademhalingsproblemen ligt en op het voorzien van voldoende beademingstoestellen, worden artsen in de frontlinie geconfronteerd met een nieuw medisch mysterie. Naast longschade ontwikkelen veel covid-19-patiënten ook hartproblemen en sterven patiënten aan een hartstilstand.

Naarmate er meer gegevens binnenkomen uit China en Italië, Washington en New York, hebben steeds meer hartexperts het idee dat het covid-19-virus de hartspier kan infecteren. Een eerste studie vond hartschade bij maar liefst één op de vijf patiënten, wat leidde tot hartfalen en overlijden, zelfs bij patiënten die geen tekenen van ademnood vertoonden.

Die vaststelling kan de manier veranderen waarop artsen en ziekenhuizen patiënten moeten behandelen, vooral in de vroege stadia van de ziekte. Het zou ook een tweede front kunnen openen in de strijd tegen de covid-19-pandemie, met nieuwe voorzorgsmaatregelen bij mensen met reeds bestaande hartproblemen, nieuwe nood aan apparatuur, en nieuwe behandelplannen voor de beschadigde harten van de overlevers.

‘Het is uiterst belangrijk om de volgende vraag te beantwoorden: wordt hun hart aangetast door het virus en kunnen we daar iets aan doen?’, vertelt dr. Ulrich Jorde, hoofd van hartfalen, harttransplantatie en mechanische circulatieondersteuning van het Montefiore Health System in New York City. ‘Dit kan veel levens redden.’

De vraag of de hartproblemen worden veroorzaakt door het virus zelf of een neveneffect zijn van de reactie van het lichaam erop, is een van de kritieke onbekenden geworden waarmee artsen worden geconfronteerd terwijl ze proberen om de nieuwe ziekte te begrijpen. Bepalen hoe het virus het hart beïnvloedt, is moeilijk omdat een ernstige ziekte op zich de gezondheid van het hart al kan beïnvloeden.

‘Iemand die sterft aan een ernstige longontsteking zal uiteindelijk sterven omdat het hart stopt’, vertelt dr. Robert Bonow, hoogleraar cardiologie aan de Northwestern University Feinberg School of Medicine en redacteur van het medische tijdschrift JAMA Cardiology. ‘Je krijgt niet genoeg zuurstof in je systeem en dan loopt het mis.’

Maar Bonow en vele andere hartspecialisten zijn ervan overtuigd dat een covid-19-infectie op vier of vijf manieren tot hartbeschadiging kan leiden. Sommige patiënten kunnen volgens hen door meer dan één van die routes tegelijk worden beïnvloed.

Artsen weten al lang dat elke ernstige medische gebeurtenis, zelfs zoiets eenvoudigs als een heupoperatie, voldoende stress kan veroorzaken om het hart te beschadigen. Bovendien kan een aandoening als een longontsteking een wijdverspreide ontsteking in het lichaam veroorzaken. Dat kan er op zijn beurt toe leiden dat plaques in de bloedvaten onstabiel worden en een hartaanval veroorzaken. Ontsteking kan ook een aandoening veroorzaken die bekend staat als myocarditis, wat kan leiden tot een verzwakking van de hartspier en uiteindelijk tot hartfalen.

Maar volgens Bonow kan de schade die wordt waargenomen bij covid-19-patiënten worden veroorzaakt doordat het virus de hartspier rechtstreeks infecteert. Uit een eerste onderzoek blijkt dat het coronavirus zich hecht aan bepaalde receptoren in de longen. Diezelfde receptoren zitten ook in de hartspier.

In maart publiceerden artsen uit China twee onderzoeken die als eerste aantoonden hoe vaak hartproblemen opduiken bij patiënten met covid-19. In de grootste van de twee onderzoeken werden 416 ziekenhuispatiënten onderzocht. De onderzoekers ontdekten dat 19 procent van hen tekenen van hartbeschadiging vertoonde. En dat die een significant groter risico liepen om te overlijden: 51 procent van degenen met hartbeschadiging stierven, tegenover 4,5 procent van diegenen zonder.

Patiënten die voor hun coronavirusinfectie al een hartaandoening hadden, vertoonden daarna veel vaker hartschade. Maar ook sommige patiënten zonder eerdere hartziekte vertoonden tekenen van hartschade. Het is zelfs zo dat patiënten zonder reeds bestaande hartaandoeningen die tijdens hun infectie hartschade opliepen meer risico liepen om te overlijden dan patiënten met eerdere hartaandoeningen, maar zonder door covid-19 veroorzaakte hartschade.

Het is onduidelijk waarom sommige patiënten meer hartproblemen ervaren dan andere. Volgens Bonow kan het te wijten zijn aan een genetische aanleg of omdat ze werden blootgesteld aan hogere virale ladingen.

Die onzekerheden benadrukken de noodzaak van nauwere monitoring van hartmerkers bij covid-19-patiënten. Als artsen in New York, Washington en andere hotspots kunnen achterhalen hoe het virus het hart beïnvloedt, kunnen ze een risicoscore of andere richtlijnen geven om artsen in andere ziekenhuizen te helpen bij het behandelen van covid-19-patiënten.

‘We gaan ervan uit dat het virus het hart rechtstreeks aantast’, vertelt Jorde. ‘Maar het is essentieel dat we er ook echt achter komen.’

Het verzamelen van de gegevens om dit te doen kan moeilijk zijn tijdens de crisis. Idealiter zouden artsen biopsieën van het hart nemen om te bepalen of de hartspier is geïnfecteerd met het virus. Maar covid-19-patiënten zijn vaak zo ziek dat het voor hen moeilijk is om invasieve procedures te ondergaan. En meer tests kunnen meer gezondheidswerkers aan het virus blootstellen. Veel ziekenhuizen gebruiken geen elektrocardiogrammen bij geïsoleerde patiënten om te voorkomen dat extra personeel de kamer binnenkomt en gebruikmaakt van de al schaarse maskers en andere beschermende uitrustingen.

Volgens Sahil Parikh, een interventiecardioloog aan het Columbia University Irving Medical Center in New York City, proberen ziekenhuizen toch de benodigde tests te bestellen en hun bevindingen in medische dossiers op te nemen, zodat ze kunnen uitzoeken wat er aan de hand is met de harten.

‘We zijn er allemaal van overtuigd dat we moeten proberen informatie te verzamelen en te gebruiken om het veld vooruit te helpen, in voor- en tegenspoed,’ zegt hij.

Ondanks de enorme toename van patiënten, blijven artsen inderdaad gegevens verzamelen, trends volgen en hun bevindingen publiceren. Parikh en verschillende collega's schreven onlangs een compilatie van wat bekend is over cardiale complicaties van covid-19, waardoor het artikel onmiddellijk online beschikbaar was en nieuwe bevindingen werden toegevoegd voor het artikel gedrukt wordt.

Cardiologen in New York, New Jersey en Connecticut delen de nieuwste covid-19-informatie via een WhatsApp-groep met minstens 150 leden.

En zelfs nu ziekenhuizen in New York in crisisomstandigheden werken, testen artsen nieuwe medicijnen en behandelingen uit in klinische proeven om ervoor te zorgen dat wat ze over het coronavirus hebben geleerd, elders met wetenschappelijke validiteit kan worden gedeeld.

Dat werk heeft al geleid tot veranderingen in de manier waarop ziekenhuizen omgaan met de cardiale implicaties van covid-19. Artsen hebben ontdekt dat de infectie een hartaanval kan nabootsen. Ze hebben patiënten naar het hartkatheterisatielaboratorium gebracht om een ​​vermoedelijke blokkade op te heffen, maar ontdekten daar dat de patiënt niet echt een hartaanval kreeg, maar covid-19 had.

Jarenlang hebben ziekenhuizen verdachte patiënten met een hartaanval direct naar het katheterisatielab gebracht, waarbij ze de eerstehulpafdeling omzeilden in een poging de tijd te verkorten vanaf het moment dat de patiënt de deur binnenkomt tot wanneer artsen de blokkade met een ballon kunnen verhelpen. De tijd die verstreek van deur tot ballon was een belangrijke maatstaf geworden voor hoe goed ziekenhuizen hartaanvallen behandelden.

‘We nemen nu een stap terug en denken erover na om patiënten naar de afdeling spoedeisende hulp te brengen, zodat ze snel kunnen worden geëvalueerd en we kunnen bepalen: is dit iemand met een hoog risico op covid-19?’ zegt Parikh. ‘En zijn de symptomen die we een interpreteren als een hartaanval eigenlijk wel een hartaanval?’

De nieuwe protocollen zijn nu dat een cardioloog wordt ingeschakeld voor een ECG of een echografie om een ​​blokkade te bevestigen. ‘We doen dat in grote mate om de patiënt te beschermen tegen wat anders een onnodige procedure zou zijn,’ vertelt Parikh. ‘Maar ook om ons te helpen beslissen welk soort persoonlijke beschermingsmiddelen we in het cathlab moeten gebruiken.’

Uitzoeken hoe het virus het hart beïnvloedt, zou artsen moeten helpen bepalen welke therapieën ze moeten volgen om patiënten in leven te houden.

Volgens Jorde kunnen covid-19-patiënten, nadat ze hersteld zijn, langdurige effecten van dergelijke hartschade ondervinden. Hij vindt ook dat er ​​behandelingen moeten bestaan voor verschillende vormen van hartbeschadiging die effectief zijn zodra de virale infectie is verdwenen. Ook al kan dat een nieuwe golf van zorg vereisen nadat de pandemie is verdwenen.