Hoesten, niezen, snotteren en hoofdpijn. Je kent de symptomen wel. Maar wat ging eraan vooraf? Hoe loop je een verkoudheid of griep op? En waarom ontstaan die symptomen? Steven Callens, specialist infectieziektes in het UZ Gent, geeft antwoord.
Micro-organismen in de lucht of op voorwerpen, andere mensen of zelfs dieren proberen voortdurend om ons lichaam binnen te dringen. 'Bacteriën of virussen hebben daar diverse tactieken voor', zegt Steven Callens in deze aflevering. 'Sommige gaan op zoek naar een receptor op een cel om aan te binden. Andere laten zich opvreten door witte bloedcellen. Zodra ons lichaam de indringers detecteert, schiet het immuunsysteem in gang. De witte bloedcellen treden dan op als ‘soldaten’ tegen ziekmakers. Sommige gaan stoffen produceren die de indringers kunnen doden. Andere ruimen de resten van indringers op. Nog andere boren gaatjes in bacteriën en virussen om ze te verzwakken.’
Hoe vaak treedt dat proces in werking?
‘Ons immuunsysteem moet meerdere keren per dag ergens een brandje blussen. Meestal merken we daar niets van. Soms loopt het toch uit de hand, bijvoorbeeld wanneer het immuunsysteem verzwakt is. De ernst van de brand hangt ook af van het micro-organisme. Als dat een zeer actief beestje is, dan is het risico dat we ziek worden groter. Dat is ook zo wanneer het over een compleet nieuw type micro-organisme gaat, denk maar aan het coronavirus. Dan moet ons lichaam nog leren hoe het de indringer moet aanpakken.’
Hoe ziet een arts het verschil tussen een virale en bacteriële infectie?
‘Virussen zijn de kleinste levensvormen die er zijn. Ze zijn opgebouwd uit genetisch materiaal, met daarrond een kapsel. Bacteriën staan een stapje verder. Het zijn cellen met een celwand en -kern. Maar als arts kan je nooit met zekerheid zeggen of een bacterie of virus aan de basis ligt van de infectie. Om het verschil te weten zou je iedereen met een infectie moeten testen in een lab.’
‘Je moet dus een inschatting maken. Wie twintig jaar geleden met een snotneus naar de huisarts ging, kreeg vaak antibiotica voorgeschreven. We weten intussen dat griep of verkoudheid virale infecties zijn. Dan hebben antibiotica helemaal geen zin. Integendeel, ze verstoren het bacteriële evenwicht in ons lichaam, en antibioticamisbruik verhoogt het risico dat echte ziekmakende bacteriën resistentie ontwikkelen. Het advies na een doktersbezoek is dus meestal: gewoon uitzieken!’
Hoe vermijden we dat we ziek worden?
‘Door evenwichtig en gezond te leven. Daarnaast kan je de hygiënemaatregelen nemen die we sinds corona goed kennen: nauw contact met iemand die ziek is vermijden, vaak de handen wassen en thuisblijven wanneer je ziek bent. Je kan nooit helemaal uitsluiten dat je een infectie oploopt. Dat is ook geen probleem. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die minder met micro-organismen in contact komen een groter risico lopen om allergieën te ontwikkelen. Een volledig infectievrije wereld moet dus geen ideaal zijn.’
In deze aflevering kom je onder andere nog te weten...
-
... hoe een bacterie of virus ons ziek maakt
-
... wat die bacterie of dat virus daarmee willen bereiken
-
... wat een bacterie eigenlijk is en welke er vaak circuleren
-
... hoe jouw lichaam zich tegen een infectie verdedigt
-
... dat koorts een nut heeft
-
... wat je kan doen om je lichaam sterker te maken tegen infecties
-
... waarom een milde infectie eigenlijk ook goed voor ons is
-
... waarom sommige mensen elke winter griep krijgen en anderen bijna nooit
-
... waarom we ziekmakende bacteriën en virussen niet kunnen uitroeien
Beluister Vraag het Aan ook via:
Staat jouw favoriete podcastkanaal hier niet tussen? Laat ons dat dan weten en we voegen het toe
Heb je zelf een vraag? Stel ze dan gerust: kim.verhaeghe@eos.be
