Een herfstlandschap in Noorwegen zal op het eerste gezicht niet zo veel verschillen van een herfstlandschap Italië. Je ziet bomen met bruine en oranje bladeren, en evenveel bladeren die de grond bedekken. Maar als je beter kijkt, zie je dat het soort bladeren sterk zal verschilt tussen deze twee landschappen. Zo is het ook bij mensen. De ziekte die ze hebben kan dan wel dezelfde zijn, maar de samenstelling en hoeveelheid aan cellen is heel verschillend van mens tot mens.
Beeld: David Bartus
Terwijl ik dit artikel schrijf is het herfst buiten. De bladeren vallen op de grond en vormen een prachtig landschap vol kleur. Wanneer ik van veraf kijk zie ik één geheel van warme bruine tinten. Maar wanneer ik dichterbij ga kijken, zie ik dat verschillende dieren, planten en blaadjes van allemaal verschillende bomen samen dit prachtige landschap vormen. Zoals ik naar dit landschap kijk in mijn vrije tijd, kijk ik naar de verschillen in de samenstelling van cellen bij verschillende ziektes tijdens mijn onderzoek.
Wanneer je ziek bent, wordt je gezegd welke ziekte je hebt. Dit kan een verkoudheid zijn, een keelontsteking, maar ook borstkanker of een hartinfarct. En hoewel dit zeer uiteenlopende ziektebeelden zijn, hebben ze iets gemeen met elkaar, namelijk dat ze bij iedereen verschillend zijn. Als twee mensen hetzelfde ziektebeeld vertonen, heeft de ene wat meer blaadjes van de ene boom dan de andere.
Uiteraard zijn dit bij mensen geen blaadjes, maar cellen. Binnen mijn onderzoek kijk ik welke cellen aanwezig zijn in bepaalde tumoren en ontstekingsziektes. Dit doe ik omdat we met die informatie voor iedere individuele patiënt de behandeling kunnen afstemmen op die verzameling cellen in hun tumor of hun ontstekingsziekte.
In mijn onderzoek kijk ik voornamelijk naar macrofagen. Macrofagen zijn een type van immuuncellen. In normale omstandigheden helpen macrofagen om afvalstoffen in ons lichaam op te ruimen. Maar de tumorcellen kunnen de macrofagen beïnvloeden, en hen er van overtuigen om hen te helpen, eerder dan afval weg te ruimen. Wanneer dit lukt gaan de macrofagen zich tegen het eigen lichaam richten en net de tumor verdedigen. Dit maakt van de macrofagen ‘Tumor geassocieerde macrofagen’ of TAM’s. Bij ontstekingsziektes, zoals de ziekte van Crohn, kan hetzelfde gebeuren. Ook dan zorgen de macrofagen ervoor dat de ziekte in stand gehouden wordt.
Petje af voor PET beeldvorming
Binnen mijn onderzoek werk ik met kortlevende radioactieve speurstoffen die door onze onderzoeksgroep aan de Vrije Universiteit Brussel ontwikkeld zijn en specifiek op zoek gaan naar macrofagen. Hierdoor zullen we de macrofagen zichtbaar kunnen maken op PET-beeldvorming. Op dit moment worden macrofagen nog bekeken door een stukje van het zieke weefsel weg te nemen, ook wel een biopt genoemd. Op dit biopt wordt dan gekeken naar de aan- of afwezigheid van macrofagen. Het nadeel hiervan is dat er slechts een klein stukje van het zieke weefsel wordt bekeken en er daardoor informatie wordt gemist.
Bij de nieuw ontwikkelde PET-beeldvorming krijgen de patiënten een radioactieve speurstof toegediend, ook wel tracer genoemd. Deze speurstof vindt door het lichaam zijn weg naar de macrofagen en zal hierop binden. Hierna ondergaan de patiënten een scan om de speurstof, en dus de macrofagen in beeld te brengen. Deze scan wordt bekomen met een PET/CT-toestel, waarbij de PET-beeldvorming de radioactieve speurstof in beeld brengt, en de CT-beeldvorming het anatomisch beeld maakt. Het voordeel van deze radioactieve speurstof is dat ze zich over het hele lichaam verspreidt en we zo kunnen zien hoe de macrofagen zich in het lichaam verdelen en gedragen, zowel in gezonde als in zieke weefsels.
Beeld: Lynn De Mey
Deze macrofaagtracer geeft ons als onderzoekers de kans om de werking van deze slechte macrofagen beter te begrijpen. Dat ze bestaan en dat ze de tumor helpen, dat weten we, maar hoe dit precies gebeurt is ook voor wetenschappers nog een raadsel. Door deze macrofagen over het hele lichaam in beeld te brengen, en dit op verschillende momenten te doen, kunnen we deze werking beter leren begrijpen. Dit begrip kan helpen in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Deze nieuwe medicijnen kunnen de macrofagen vernietigen, of de macrofagen er net van overtuigen om opnieuw voor het lichaam zelf te werken en op die manier de zieke cellen op te ruimen.
