Wie zijn tanden onvoldoende poetst, belandt niet alleen sneller met problemen bij de tandarts. Want een slechte mondgezondheid verhoogt wellicht ook het risico op covid.
Als mensen met een gebrekkige mondgezondheid besmet raken met het coronavirus, kunnen zij ernstigere symptomen ontwikkelen, blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek. Covidpatiënten met parodontitis - een chronische, diepere tandvleesontsteking - lopen 3,5 keer meer gevaar om op intensieve zorg te belanden. Hun risico op kunstmatige beademing ligt 4,5 keer hoger, de sterfte zelfs negen keer.
De link tussen mondgezondheid en covid is niet zo merkwaardig als het klinkt. We weten immers al lang dat er een verband bestaat tussen een goede mondhygiëne en andere ziekten: een slechte mondgezondheid kan allerlei aandoeningen erger maken. Dat gebeurt vooral wanneer de tandzorg lange tijd verwaarloosd wordt. Dit kan leiden tot een verstoord evenwicht van de mondflora (dysbiose), waardoor schadelijke mondbacteriën de overhand krijgen.
Die agressieve mondflora kan parodontitis veroorzaken en het zachte mondweefsel beschadigen. Daardoor kunnen schadelijke bacteriën in de bloedbaan binnendringen en zich in verschillende organen nestelen. Dat kan de plaatselijke ontstekingswaarden doen stijgen, wat na verloop van tijd bijdraagt tot allerlei specifieke en chronische aandoeningen.
Als dit effectief gebeurt, kan in principe élk deel van het lichaam getroffen worden. Een slechte mondgezondheid kan een nefaste impact hebben op het hart, de bloeddruk doen stijgen, of diabetes verergeren door de bloedsuikerspiegel de hoogte in te jagen. Mogelijk is er ook een link met vroeggeboorten, artritis, nierziekten, luchtwegaandoeningen en zelfs neurodegeneratieve ziekten, zoals Alzheimer.
Link met covid?
Gebeurt er nu iets gelijkaardigs bij covid? Dat zou kunnen. Patiënten met ernstige covid blijken hogere waarden van de ontstekingsmarker CRP in hun bloed te hebben dan mensen met milde of matige symptomen. Bij sommige ernstig zieke covidpatiënten doet zich bovendien een 'cytokinestorm' voor. Bij deze overreactie van het immuunsysteem wordt niet alleen het virus bestreden, maar kunnen ook de eigen lichaamsweefsels schade oplopen.
Uit onderzoek weten we dat mensen met een slechte mondgezondheid op zich soms al hogere CRP- en cytokinewaarden hebben. Dat doet vermoeden dat parodontitis misschien wel een gelijkaardige overreactie van het immuunsysteem uitlokt als covid (maar wel in mindere mate). Wanneer deze twee ziekten zich nu tegelijk voordoen, circuleren zowel het coronavirus als agressieve mondbacteriën in het bloed. Mogelijk duwen die twee samen de immuunrespons over een bepaalde drempel, waarbij het lichaam zijn eigen weefsels schade gaat toebrengen, met nefaste gevolgen voor het ziekteverloop.
Voorlopig weten we nog niet zoveel over de exacte wisselwerking tussen mondhygiëne en covid. Misschien verloopt de verergering van het ziekteproces nog via andere mechanismen.
Zo zijn bijkomende bacteriële infecties bijvoorbeeld een groot probleem bij covid en andere virale luchtwegaandoeningen. Weefsels die rechtstreeks door het virus zijn getroffen - zoals longen en luchtwegen - worden dan tegelijk met bacteriën geïnfecteerd.
Zulke bacteriële superinfecties komen dikwijls voor bij mensen met covid en significant vaker bij mensen met ernstige ziekten. Het is niet bekend welke impact zij precies hebben, maar vermoedelijk verhoogt de combinatie van de twee infecties het risico op een ernstig ziekteverloop en op overlijden. Verschillende studies hebben intussen genoteerd dat een groot deel van de overleden covidpatiënten - soms zelfs de helft - tegelijk een bacteriële besmetting had.
Het is denkbaar dat een gebrekkige mondhygiëne het risico op zo'n superinfectie verhoogt. Bij een slechte mondgezondheid leven er immers meer agressieve bacteriën in de mond: die kunnen bij het inademen gemakkelijk in de luchtwegen en de longen belanden, en daar een superinfectie opstarten.
Daarnaast zou het kunnen dat een slechte mondgezondheid het coronavirus ook een handje helpt bij het besmetten van het lichaam. Bepaalde enzymen van de bacteriën die parodontitis veroorzaken kunnen namelijk de oppervlaktelaag van mond en luchtwegen wijzigen, waardoor microben, zoals het coronavirus, zich makkelijker op die slijmlaag vasthechten en er zich vermenigvuldigen.
Risicofactor
De tijd zal moeten uitwijzen hoe de mondgezondheid nu precies het verloop van covid beïnvloedt. Misschien is het bij sommige mensen wel zo dat al die mechanismen samen een rol spelen.
Voorlopig zijn er echter genoeg redenen om aan te nemen dat een gebrekkige mondhygiëne het risico op covidcomplicaties verhoogt, vooral bij mensen die aan diabetes, hoge bloeddruk of cardiovasculaire aandoeningen lijden. Een slechte mondgezondheid kan op zich immers deze ziekten al verergeren, terwijl die onderliggende aandoeningen tegelijk een risicofactor voor covid vormen.
Het blijft dus cruciaal om voor een goede mondhygiëne te zorgen. Dat betekent twee keer per dag minstens twee minuten tandenpoetsen met een fluoridehoudende tandpasta en regelmatig op controle gaan bij de tandarts. Als je de pech hebt om besmet te raken met het coronavirus, dan kan een goede tandzorg je risico op ernstige covid misschien wel behoorlijk verminderen.
Dit artikel verscheen eerder in The Conversation.
