Veel vrouwen ervaren een mammografie als belastend. Een echografie kan een goed alternatief voor het eerste onderzoek naar een knobbeltje in de borst.
Beeld: Een radiologe bekijkt röntgenbeelden van een mammografie.
Net als in België krijgen vrouwen die in Nederland naar het ziekenhuis komen met een knobbeltje of een zwelling in de borst als eerste onderzoek een mammografie, waarbij een röntgenfoto van de borst wordt genomen. Omdat hun borsten daarbij helemaal worden samengedrukt, ervaren veel vrouwen dat onderzoek als belastend. Bovendien leidt een mammogram zelden tot een verklaring van de klacht, waardoor ook altijd een echografie op de plek van de klacht wordt uitgevoerd om tot een diagnose te komen.
Omgekeerde volgorde
‘Waarom maken we eigenlijk niet eerst een echo en alleen als het nodig is een röntgenfoto?’, vroegen borstradiologen Linda Appelman en Ritse Mann van het Radboudumc in Nijmegen zich af. Ze zetten een grootschalig onderzoek op in het Radboudumc in Nijmegen, het Noordwest Ziekenhuis in Alkmaar en het St. Antonius in Utrecht om dat uit te zoeken. Bij tweeduizend vrouwen met lokale borstklachten draaiden ze de volgorde van de beeldvorming om.
Uit de studie blijkt dat een gespecialiseerde borstradioloog met een echo met 99,8 procent zekerheid borstkanker kan uitsluiten bij lokale klachten in de borst. Vier op de vijf vrouwen konden al tijdens de echo gerustgesteld worden dat ze geen borstkanker hadden maar alleen een goedaardige afwijking, zoals een cyste. De andere vrouwen waarbij de echo nog geen zekerheid gaf, kregen vervolgonderzoek. De helft van hen bleek uiteindelijk een bepaalde vorm van borstkanker te hebben.
Voor- en nadelen
Appelman ziet grote voordelen voor de patiënt. Een vrouw heeft direct contact met de radioloog en de laborant en kan haar klacht beter uitleggen en aanwijzen. De radioloog kan meteen op basis van de beelden vertellen wat de oorzaak van de klacht is. Als de beelden op de echo niet verdacht zijn, kan de vrouw ook direct worden gerustgesteld. Daarnaast is echografie goedkoper, niet pijnlijk en wordt er geen röntgenstraling gebruikt.
Een nadeel is dat de borstradioloog met een echografie alleen het deel van de borst met de klacht controleert, omdat beide borsten helemaal checken met de techniek te veel werk is. Daardoor worden sommige borstkankers of voorstadia ervan gemist omdat ze op een andere plek zitten dan waar de klacht zit. Dat gebeurde bij 0,4 procent van de vrouwen in de studie. Dat waren volgens Appelmans toevalsbevindingen, die later aan het licht zouden komen tijdens borstkankerscreening of wanneer er klachten ontstaan.
Appelman en Mann willen verder onderzoeken wat het effect zou zijn van het daadwerkelijk weglaten van mammografie. Het onderzoeksteam maakte een stroomdiagram dat aangeeft wanneer vervolgonderzoek na de echo nodig is. Dit hulpmiddel houdt rekening met belangrijke factoren zoals de leeftijd van de patiënt, of ze deelneemt aan het bevolkingsonderzoek, wat de aard is van haar klacht, het klinische beeld en hoe duidelijk de echo is. Een mammografie is volgens hen vooral een meerwaarde bij borstkankerscreening en wanneer een arts de borsten allebei volledig wil bekijken bij verdenking op borstkanker.
