Kanker bestrijden via olifanten
12 maart 2018 door SGWaarom heeft een vleermuis puntige oren en krijgen olifanten zelden kanker? De unieke eigenschappen die zoogdieren hebben, kunnen een oplossing bieden voor gezondheidsproblemen bij de mens.
Olifanten, vleermuizen, orka’s, dolfijnen, naakte molratten en eekhoorns: alle hebben ze een genoomstukje dat verschilt van dat van de andere zoogdieren, inclusief de mens. Dat unieke stukje liet hen toe om speciale eigenschappen te ontwikkelen. Zoals, in het geval van vleermuizen, een vlies tussen de vleugels. Amerikaanse bioinformatici en genetici vergeleken het DNA van die bijzondere dieren met dat van mensen. Op die manier hopen ze nieuwe functionele regio’s te vinden met belangrijke klinische eigenschappen.
Elke keer dat een cel deelt, bestaat het risico dat die muteert. Een mogelijk gevolg daarvan is dat zich een kankercel vormt. Dat zou grote problemen moeten veroorzaken bij olifanten, die wel honderd keer meer cellen hebben dan mensen. Toch vallen de dieren niet bij bosjes neer ten gevolge van kanker. Meer nog: olifanten hebben er zelden last van.
Onderzoek naar de geconserveerde delen van het olifanten-DNA kan een antwoord bieden op die ogenschijnlijke paradox. In de genoomstukken die instaan voor DNA-reparatiemechanismen vonden de wetenschappers zogeheten ‘accelerated regions’: genoomstukken die andere zoogdieren ook in een vergelijkbare vorm hebben, maar die alleen bij olifanten verrijkt zijn. De onderzoekers vermoeden dat het deze verschillen zijn die verhinderen dat olifanten kanker krijgen. De modificaties die bij olifanten in de genen zitten ook bij mensen introduceren, zou kunnen helpen in de strijd tegen de ziekte.
Andere organismen kennen hun eigen unieke accelerated regions. Soms zijn die eigenschappen in een vormvariant vindbaar bij een andere soort. Zo bestaan er genmutaties bij mensen die hen puntoren en vliezen tussen de vingers geven die lijken op de oren en vliezen van vleermuizen. De DNA-regio’s die specifiek zijn voor de vleermuizen komen overeen met het genoom van mensen met het afwijkende uiterlijk. Patiënten met groene staar, een aandoening waarbij je gezichtsvermogen langzaam aftakelt, kunnen een afwijkend genoomstuk delen met de naakte molrat. Die diersoort is door zijn ondergronds bestaan het zicht verloren. Verder onderzoek is nodig om erachter te komen wat de elementen precies doen en welke rol ze hebben.
